24/07/2023
(10/05/2022)
Opłacanie składki zdrowotnej jest obowiązkowe. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. W niektórych przypadkach składki zdrowotnej opłacać nie trzeba. W ostatnich kilku latach przepisy wprowadziły zwolnienia ze składki zdrowotnej dla kolejnych grup przedsiębiorców.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą, jak również osoby z nimi współpracujące mają obowiązek opłacania kilku rodzajów składek. Składają się na nie:
- składki na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe)
- składki na Fundusz Pracy oraz
- składka zdrowotna.
Wiedza na temat możliwości uniknięcia lub obniżenia dwóch pierwszych rodzajów składek (ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy) jest dość powszechna. Składek tych nie płacimy w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczeń (np. z umową o pracę). Składki w obniżonej wysokości płacą natomiast początkujący przedsiębiorcy, którzy działalność gospodarczą prowadzą krócej niż 30 miesięcy (zobacz szczegóły).
W obu wymienionych powyżej przypadkach nie możemy jednak uniknąć płacenia składki zdrowotnej. Ten składnik daniny na rzecz ZUS jest obowiązkowy, a przedsiębiorca nie ma nawet możliwości jego obniżenia.
Do końca 2021 roku wysokość składki zdrowotnej była stała i jednakowa dla wszystkich przedsiębiorców. Począwszy jednak od 2022 roku, składka zdrowotna opłacana jest na różnych zasadach i w różnych wysokościach, w zależności od formy opodatkowania firmy. Więcej na temat nowych zasad opłacania składki zdrowotnej piszemy w tym artykule.
Podobnie jak w poprzednim stanie prawnym, tak i obecnie istnieją jednak grupy osób, które nie mają obowiązku opłacania składki zdrowotnej. Co więcej, nowe przepisy uchwalone w ciągu ostatnich dwóch lat, przewidują zwolnienie ze składki zdrowotnej dla dodatkowych grup przedsiębiorców.
Emeryt i rencista
Pierwszą grupą osób zwolnionych z opłacania składki zdrowotnej są osoby prowadzące działalność gospodarczą (oraz osoby z nimi współpracujące), które mają ustalone prawo do emerytury lub renty. Osoby takie muszą jednak spełniać dwa dodatkowe warunki, tj.:
-
Świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz
-
Miesięczny przychód z działalności gospodarczej nie przekracza 50% kwoty emerytury minimalnej lub podatek dochodowy rozliczany jest w formie karty podatkowej.
Co istotne, oba wymienione wyżej warunki muszą być spełnione jednocześnie.
Składki zdrowotnej nie zapłaci zatem emeryt, który otrzymuje niską emeryturę, a miesięczny przychód z jego działalności nie przekracza połowy najniższej emerytury, jak również emeryt z niskim świadczeniem rozliczający dochody firmy w formie karty podatkowej.
Przykład
Pan Jerzy w 2023 r. pobierał emeryturę w wysokości 2500 zł. Jednocześnie w roku 2023 prowadził działalność gospodarczą rozliczaną na zasadach ogólnych. W marcu przychody firmy wyniosły 1000 zł, natomiast w kwietniu przychód wyniósł tylko 650 zł. Czy Pan Jerzy będzie miał obowiązek opłacenia składki zdrowotnej?
Kwota minimalnego wynagrodzenia w 2023 r. wynosi 3600 zł (zobacz pełne dane).
Pan Jerzy spełnia zatem pierwszy warunek zwolnienia, gdyż jego emerytura w wysokości 2500 zł była niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Drugi warunek zwolnienia będzie spełniony, gdy przychód firmy nie przekroczy połowy kwoty emerytury minimalnej. W 2023 r. emerytura minimalna wynosiła 1588,44 zł (zobacz pełne dane).
Połowę tej kwoty stanowi wartość 794,22 zł.
U Pana Jerzego, kwota przychodu za marzec (1000 zł) jest zatem wyższa od połowy emerytury minimalnej (794,22 zł). W związku z tym, drugi warunek nie został spełniony. Panu Jerzemu nie będzie zatem przysługiwać zwolnienie ze składki zdrowotnej w miesiącu marcu.
W kwietniu jednak kwota osiągniętego przychodu (650 zł) była niższa od kwoty połowy emerytury minimalnej (794,22 zł). Dlatego w tym miesiącu Pan Jerzy nie będzie miał obowiązku opłacenia składki zdrowotnej.
Warto zauważyć, że zwolnienie z opłacenia składki zdrowotnej przysługiwałoby Panu Jerzemu w każdym z miesięcy, gdyby rozliczał się w formie karty podatkowej. W takim przypadku wysokość przychodów nie miałaby żadnego znaczenia.
Przedsiębiorca na urlopie macierzyńskim
Co do zasady, osoby prowadzące działalność gospodarczą zwolnione są z opłacania składek ZUS w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego. Zwolnienie to dotyczy jednak tylko składek na ubezpieczenie społeczne. Nie dotyczy zaś składki zdrowotnej. Oznacza to, że w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim, przedsiębiorca musi nadal opłacać pełną składkę zdrowotną (o szczegółach pisaliśmy tutaj).
Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku urlopu macierzyńskiego. Kobiety prowadzące działalność gospodarczą nie muszą bowiem opłacać składki zdrowotnej w okresie trwania urlopu macierzyńskiego. Jest jednak jeden warunek: Zwolnienie to dotyczy jedynie tych kobiet, które pobierają zasiłek macierzyński w kwocie nie wyższej niż kwota tzw. świadczenia rodzicielskiego (które obecnie wynosi 1000 zł netto). Jeśli zasiłek macierzyński jest wyższy od tej kwoty, zwolnienie ze składki zdrowotnej nie przysługuje (szczegółowo na ten temat pisaliśmy tutaj).
Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej przysługuje niezależnie od tego z jakiego tytułu nabyte zostało prawo do zasiłku macierzyńskiego. Kobietom, które prowadzą działalność gospodarczą, ale prawo do zasiłku nabyły z innego tytułu (np. z etatu), również przysługuje zwolnienie z opłacania "firmowej" składki zdrowotnej.
Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej, na takich samych zasadach, przysługuje również osobom współpracującym przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Szerzej o sytuacji takich osób pisaliśmy tutaj.
Osoby niepełnosprawne
Składki zdrowotnej nie muszą również płacić osoby prowadzące działalność gospodarczą (oraz osoby z nimi współpracujące), które posiadają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
Jednak i w tym przypadku musi być spełniony dodatkowy warunek. Składki zdrowotnej nie zapłacą bowiem jedynie te osoby, których miesięczny przychód z działalności gospodarczej nie przekracza 50% kwoty emerytury minimalnej. Składki zdrowotnej nie zapłaci również osoba niepełnosprawna, która rozlicza się w formie karty podatkowej.
Co ważne, w przypadku wszystkich opisanych powyżej grup (emeryci i renciści, kobiety na urlopie macierzyńskim oraz osoby niepełnosprawne), brak obowiązku opłacania składki zdrowotnej nie powoduje utraty prawa do ubezpieczenia. Osoby te nadal podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu (choć nie płacą składki) i mogą cały czas korzystać z publicznych świadczeń zdrowotnych.
Działalność gospodarcza na ryczałcie
Nowe przepisy obowiązujące od stycznia 2022 roku wprowadziły zwolnienie ze składki zdrowotnej dla kolejnej grupy przedsiębiorców. Co istotne, w tym przypadku zwolnienie nie jest uzależnione od nabytych praw emerytalnych czy rentowych, ani też od posiadania orzeczenia o niepełnosprawności.
Zgodnie z nowymi przepisami, zwolnienie ze składki zdrowotnej przysługuje także tym osobom prowadzącym działalność gospodarczą, które jednocześnie uzyskują również dochody z umowy o pracę (zobacz szczegóły).
Zwolnienie ze składki zdrowotnej z tytułu działalności gospodarczej przysługuje w tym przypadku po spełnieniu określonych warunków, tj.:
- przychody uzyskiwane z tytułu umowy o pracę nie przekraczają kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- przychody uzyskiwane z działalności gospodarczej rozliczane są w oparciu o ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
- przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają kwoty 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Spełnienie powyższych warunków oznacza zaistnienie tzw. zbiegu tytułów ubezpieczeń. Osoba, która spełnia wszystkie te warunki, od 2022 roku ma prawo do opłacania składki zdrowotnej tylko z jednego tytułu, tj. z tytułu umowy o pracę. Dodatkowy tytuł, tj. prowadzona dodatkowo działalność gospodarcza, nie będzie zatem rodzić obowiązku opłacania składki zdrowotnej.
Obowiązki społeczne i obywatelskie
W lipcu 2022 roku weszła w życie kolejna nowelizacja przepisów. Nowe przepisy wprowadziły zwolnienie ze składki zdrowotnej dla dodatkowych grup osób.
Począwszy od lipca 2022 roku z opłacania składki zdrowotnej zwolnione są:
- osoby otrzymujące wynagrodzenie z tytułu pełnienia obowiązków społecznych lub obywatelskich oraz
- osoby, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności.
Co istotne, wynagrodzenie otrzymane z takiego tytułu zwolnione jest z opłacania składki zdrowotnej do kwoty 6000 zł. Oznacza to, że składkę zdrowotną z powyższych tytułów zapłacimy dopiero od kwoty wynagrodzenia stanowiacego nadwyżkę ponad 6000 zł. Z treścią nowych przepisów można zapoznać się na tej stronie.
| Zobacz również: | Wsparcie finansowe dla małych firm |
| Kiedy nie trzeba płacić składek na Fundusz Pracy? | |
| Przedsiębiorca na urlopie nie musi płacić składek ZUS | |
