22/10/2014
Osoby prowadzące działalność gospodarczą wciąż mają możliwość uzyskania świadczeń chorobowych i macierzyńskich w wysokości nawet 5300 zł miesięcznie. Jednak już za kilka miesięcy ta możliwość zostanie zlikwidowana. Zasiłki będą naliczane w zupełnie inny sposób.
Przypomnijmy, iż w obecnym stanie prawnym, każda osoba prowadząca działalność gospodarczą ma możliwość uzyskania bardzo wysokiego zasiłku chorobowego w kwocie ponad 5300 zł. To samo dotyczy zasiłków macierzyńskich dla kobiet prowadzących firmy. Wystarczy, że w jednym miesiącu zapłacimy składki ZUS w wysokości wyższej niż zazwyczaj.
Mechanizm wysokiego zasiłku
Jak to działa? W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą a także osób z nimi współpracujących (żona, mąż, dziecko), kwota zarówno zasiłku chorobowego, jak i zasiłku macierzyńskiego zależy od średniej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Tę średnią wylicza się z ostatnich 12 miesięcy. Istnieją jednak sposoby, aby średnia ta została policzona tylko z jednego miesiąca. W takim przypadku wystarczy aby przedsiębiorca opłacił przez jeden miesiąc składkę od najwyższej możliwej podstawy. W rezultacie otrzyma miesięczny zasiłek w wysokości ponad 5300 zł (szczegóły tego mechanizmu opisywaliśmy tutaj).
Taki mechanizm łączy się, rzecz jasna, z koniecznością początkowej "inwestycji" w postaci wyższej składki ZUS za jeden miesiąc. Ta maksymalna składka wynosi bowiem aż 3487 zł. O ile w przypadku jednorazowego zasiłku chorobowego (5300 zł), przedsiębiorca zyskuje stosunkowo niewiele, o tyle w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez wiele miesięcy, kwoty zasiłku sumują się do pokaźnych wartości. Tak samo będzie w przypadku, trwającego 12 miesięcy, urlopu macierzyńskiego, podczas którego kobieta prowadząca działalność może zainkasować ponad 60 tys. zł zasiłku. (szczegóły opisywaliśmy tutaj).
W jaki jednak sposób sprawić, aby średnia podstawa wymiaru została policzona tylko z tego jednego miesiąca, nie zaś z całych 12 miesięcy? Generalna zasada jest taka, iż aktualne ubezpieczenie chorobowe musi trwać tylko miesiąc. Z takim przypadkiem mamy do czynienia gdy:
- Przedsiębiorca dopiero miesiąc temu założył działalność, zgłaszając się do ubezpieczenia chorobowego lub
- Osoba współpracująca dopiero miesiąc temu zaczęła współpracę, zgłaszając się do ubezpieczenia chorobowego lub
- Przedsiębiorca lub osoba współpracująca prowadzi działalność od dawna, ale wyrejestrowuje się z ubezpieczenia chorobowego, a następnie rejestruje się ponownie.
Wart uwagi jest szczególnie ten trzeci przypadek, gdy działalność prowadzona jest już od dawna. Również i w tym przypadku przedsiębiorca ma możliwość uzyskania wysokiego zasiłku. Średnia na potrzeby zasiłku liczona jest bowiem jedynie z nowego okresu ubezpieczenia, a więc dopiero od momentu ponownego zarejestrowania do ubezpieczenia chorobowego.
Będą niższe zasiłki. Ale od kiedy?
Opisany powyżej mechanizm był znany od lat. Nie tylko przedsiębiorcom, ale również ZUS-owi oraz przedstawicielom rządu. Mogły o tym świadczyć regularne "pogróżki" oraz zapowiedzi ze strony rządu wysyłane w stronę przedsiębiorców, zapowiadające rychłe ukrócenie tego procederu. Rząd, od co najmniej dwóch lat, wielokrotnie zapowiadał zmianę odpowiednich przepisów. Jednakże proces legislacyjny już na początku zeszłego roku utknął w martwym punkcie. Przedsiębiorcy zaś nadal masowo korzystali z opisanych możliwości.
Sytuacja zmieniła się 3 miesiące temu, gdy rząd na poważnie wziął się za prace na nowelizacją ustawy. W końcu powstał projekt ustawy, który właśnie został skierowany do Sejmu.
Kiedy zapowiadane zmianą wejdą w życie? Wbrew informacjom rozsiewanym przez różne media - nie tak szybko. Wiele mediów podaje bowiem, iż niekorzystne dla przedsiębiorców zmiany w zasiłkach wejdą w życie już od 1 stycznia 2015 roku. Ten termin z całą pewnością jest nierealny. Jeżeli ustawa przejdzie przez Sejm i Senat bez żadnych niespodzianek (które również nie są wykluczone), to owszem, ustawa co do zasady wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r., ale... przewidziano w niej pewne wyjątki. Część nowelizacji (art.1, p.8-12) odnosząca się właśnie do opisywanych tu zmian w zasiłkach, wchodzi w życie dopiero "pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia".
Zakładamy, że ustawa zostanie ogłoszona nie wcześniej niż w grudniu, zatem niekorzystne dla przedsiębiorców zmiany w zasiłkach zaczną obowiązywać najwcześniej od... 1 kwietnia 2015 r. Do tego czasu przedsiębiorcy nadal mogą korzystać z możliwości podwyższenia kwoty zasiłku.
Jak będzie liczony nowy zasiłek?
Nowe przepisy zostały skonstruowane w taki sposób, aby zniechęcić przedsiębiorców do jednorazowego podwyższenia składki. Zgodnie z nowymi przepisami, w przypadku gdy ubezpieczenie chorobowe trwa krócej niż 12 miesięcy, podstawa wymiaru zasiłku liczona będzie jako suma:
- przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek (obecnie 2247,60 zł) oraz
- kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru za pełne miesiące (w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek) oraz liczby miesięcy.
Taki sposób liczenia wysokości zasiłku nie spowoduje jednak, iż jednorazowe zadeklarowanie wyższej podstawy wymiaru stanie się dla przedsiębiorcy zupełnie nieopłacalne. Pomimo znacznego zmniejszenia wysokości zasiłku, wciąż będzie to opcja opłacalna dla osób korzystających z rocznego zasiłku macierzyńskiego.
Przykład
Pani Anna założyła działalność gospodarczą w dniu 1 września 2014 roku. W tym samym dniu zgłosiła się do ubezpieczenia chorobowego, opłacając wszystkie składki od najwyższej możliwej podstawy (9365 zł). Łączna wartość składek od tej podstawy wyniosła 3487 zł.
W dniu 1 października 2014 r. Pani Anna urodziła dziecko i złożyła wniosek o zasiłek macierzyński.
Jaką kwotę zasiłku macierzyńskiego otrzyma Pani Anna w chwili obecnej, a jaką otrzymałaby, gdyby urodziła dziecko po wejściu w życie nowych przepisów?
W obecnym stanie prawnym, zasiłek macierzyński należny Pani Annie liczony będzie od podstawy wymiaru w zadeklarowanej kwocie, czyli od wartości 9365 zł. Ta kwota pomniejszana jest o ustawowy wskaźnik w wysokości 13,71%:
9365 zł x (1 - 0,1371) = 8081,06 zł
Podstawę wymiaru zasiłku stanowi 80% tej kwoty, czyli:
8081,06 x 80% = 6464,85 zł
Z tej kwoty ZUS potrąci jeszcze zaliczkę na podatek dochodowy. Po odjęciu podatku, zasiłek wypłacony "do ręki" wyniesie:
6464,85 x (1 - 0,18) = 5 301,17 zł
Łącznie, przez 12 miesięcy, Pani Anna otrzyma kwotę zasiłku w wysokości:
5301,17 x 12 = 63 614,10 zł
W przypadku, gdyby Pani Anna urodziła dziecko już po wejściu w życie nowych przepisów, podstawę wymiaru zasiłku stanowiłaby suma najniższej podstawy wymiaru składek (2247,60 zł) oraz 1/12 zadeklarowanej kwoty:
2247,60 + 9365/12 = 2247,60 + 780,42 = 3028,02 zł
Ta kwota pomniejszana jest o ustawowy wskaźnik 13,71%:
3028,02 x (1 - 0,1371) = 2612,88 zł
Podstawę wymiaru zasiłku stanowi 80% tej kwoty:
2612,88 x 80% = 2090,30 zł
Po odjęciu zaliczki na podatek dochodowy, zasiłek macierzyński wyniesie:
2090,30 x (1 - 0,18) = 1 714,05 zł
Łącznie, przez 12 miesięcy, Pani Anna otrzyma kwotę zasiłku w wysokości:
1714,05 x 12 = 20 568,55 zł
Jak widać z powyższego przykładu, nowe przepisy powodują znaczne zmniejszenie zasiłku w stosunku do obecnego stanu prawnego. Przy tej samej wysokości składki, zasiłek zmaleje ponad 3-krotnie.
Jednakże zasiłek ten będzie i tak wyższy, w porównaniu do sytuacji, w której Pani Anna zapłaciłaby standardowe minimalne składki od minimalnej podstawy wymiaru (2247,60 zł). W takim przypadku Pani Anna musiałaby opłacić jednorazowo składki minimalne w wysokości 1042,46 zł. Następnie otrzymałaby miesięczny zasiłek w wysokości zaledwie 1272,28 zł, a więc o 442 zł mniej, niż przy opłaceniu składki maksymalnej. W ciągu 12 miesięcy, zasiłek wyniósłby 15267 zł. Jest to zatem wciąż kwota o ponad 5 tys. zł niższa niż przy opłaceniu składki podwyższonej.
Zatem w nowym stanie prawnym, Pani Annie wciąż będzie się opłacało zadeklarować wyższą podstawę wymiaru. Nawet po uwzględnieniu kosztu związanego z koniecznością zapłaty wyższej składki.
AKTUALIZACJA (08.06.2022): Zgodnie z nowymi przepisami, zasiłek macierzyński zostanie zwolniony z podatku dochodowego (zobacz szczegóły).
| Zobacz również: | Rejestracja firmy za granicą |
| Kiedy ZUS może obniżyć zasiłek o 25% | |
| Obniżenie składki zdrowotnej za czas choroby | |
