Składki ZUS - Aktualne i historyczne

Artykuł stanowi kompendium wiedzy o fakturach. Autorka omawia ich obowiązkowe elementy, charakteryzuje poszczególne rodzaje oraz przybliża sytuację, kiedy faktury nie uprawniają nabywcy do odliczenia wykazanego w nich podatku naliczonego.

20 grudnia 2001 r. Rada Unii Europejskiej uchwaliła tzw. dyrektywę w sprawie zasad fakturowania, czyli dyrektywę nowelizującą przepisy VI Dyrektywy w celu uproszczenia, uaktualnienia i ujednolicenia warunków dotyczących wystawiania faktur w zakresie podatku VAT 1).

 

Wprowadzenie tych przepisów to kolejny etap likwidacji barier dla swobodnego handlu wewnątrzunijnego, a ich celem jest przede wszystkim zmniejszenie u przedsiębiorców kosztów związanych z administrowaniem dokumentacją dla celów tego podatku. Cel ten zamierza się osiągnąć poprzez wprowadzenie jednolitych, obowiązujących w całej Unii Europejskiej, zasad wystawiania faktur, w tym elementów, jakie faktury powinny zawierać oraz warunków, w jakich mogą być przechowywane. Postanowienia dyrektywy w sprawie zasad fakturowania dotychczasowe państwa członkowskie zobowiązane były wprowadzić w życie najpóźniej 1 stycznia 2004 r.; kraje przystępujące muszą je respektować już od pierwszego dnia członkostwa w Unii. W Polsce obowiązek wystawiania faktur nakłada na podatników ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, szczegółowe zasady zaś określa rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r.3)

Obowiązkowe elementy faktury

Zestaw elementów wymaganych na fakturze nie odbiega w sposób zasadniczy od stosowanego przez polskich podatników do tej pory. Tak jak dotychczas, faktury dokumentujące sprzedaż muszą być oznaczone jako „Faktury VAT" i zawierać dane dotyczące sprzedawcy i nabywcy, numer i datę wystawienia faktury, datę sprzedaży oraz informacje dotyczące przedmiotu sprzedaży (nazwa towaru lub usługi), wartości transakcji oraz właściwej stawki VAT.

Jest jednak kilka nowości. Jako pierwszą zauważyć można brak możliwości podawania na fakturze numeru tymczasowego zamiast NIP. Prawo do wystawiania faktur VAT od 1 maja br. mają wyłącznie podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, posiadający NIP. Kolejną zmianą, z pewnością najbardziej widoczną, jest brak wymogu podpisywania faktur. Od 1 maja 2004 r. dotyczy to zarówno podpisu nabywcy, jak i sprzedawcy. Usunięcie tego wymogu jest efektem dostosowania polskich przepisów do regulacji VI Dyrektywy, zgodnie z którą państwa członkowskie nie mogą wprowadzić obowiązku podpisywania faktur. Z rzeczy dodatkowych, nie wymaganych dotychczas przez prawo polskie, zauważyć należy przede wszystkim obowiązek powoływania w treści faktury przepisów ustawy lub VI Dyrektywy w przypadkach, kiedy nabywca zobowiązany jest rozliczyć VAT z tytułu dostawy dokonywanej przez podatnika polskiego. Kolejną nowością jest to, że kwoty VAT muszą być wykazane na fakturze w złotych polskich, bez względu na to, w jakiej walucie określona jest należność wynikająca z faktury.

Oznacza to, że w przypadku faktur wystawianych na rzecz podmiotów zagranicznych, od 1 maja 2004 r. zobowiązani jesteśmy wykazywać dodatkowo wartość VAT przeliczoną na złotówki. Przeliczenia takiego, zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym do ustawy4', dokonuje się według średniego kursu NBP, wyliczonego i ogłoszonego na dzień wystawienia faktury, jeśli faktura została wystawiona w terminie. Jeśli faktura została wystawiona z opóźnieniem, przeliczenia dokonuje się według średniego kursu NBP, wyliczonego i ogłoszonego na dzień powstania obowiązku podatkowego. Zasady te mają zastosowanie do faktur eksportowych, faktur dokumentujących wewnątrz wspólnotową dostawę towarów oraz wszelkich innych faktur wystawianych na rzecz podmiotów zagranicznych, ale także do przeliczania kwot wykazywanych na fakturach otrzymywanych od kontrahentów zagranicznych, jeśli dokumentują one czynności, które u polskiego podatnika stanowią wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, dostawę towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca lub import usług.

W transakcjach wewnątrzwspólnotowych

 

Szczególne zasady wystawiania faktur obowiązują w odniesieniu do transakcji wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. W takich przypadkach, poza elementami wskazanymi powyżej, faktura powinna zawierać numer VAT UE sprzedawcy oraz właściwy i ważny numer VAT UE nabywcy, z dwuliterowym przedrostkiem pozwalającym na identyfikację kraju rejestracji. Ponadto, w wewnątrzwspólnotowych transakcjach trójstronnych rozliczanych według zasad uproszczonych, jeśli podmiot polski jest podatnikiem drugim w kolejności, wystawiana przez niego faktura powinna zawierać również:

• adnotację: „VAT: Faktura WE uproszczona na mocy art. 135-138 ustawy o ptu" lub „VAT: Faktura WE uproszczona na mocy Artykułu 28c (E) Szóstej dyrektywy",

• stwierdzenie, że podatek z tytułu dokonanej dostawy zostanie rozliczony przez ostatniego w kolejności podatnika VAT,

• numer VAT UE stosowany przez podatnika polskiego (drugiego w kolejności) wobec podatnika VAT pierwszego i ostatniego, oraz

• numer identyfikacyjny VAT UE zastosowany przez podatnika ostatniego w kolejności.

Faktury VAT wystawiają również podatnicy dokonujący na rzecz podmiotów zagranicznych sprzedaży praw lub udzielenia licencji, jak również świadczący na rzecz takich podmiotów usługi reklamy, usługi prawnicze i doradcze oraz wszelkie inne usługi, dla których zgodnie z przepisami miejscem świadczenia jest terytorium kraju innego niż Polska. Faktury takie nie zawierają jednak stawki i kwoty podatku VAT oraz kwoty należności brutto. Faktury takie mogą również nie zawierać numeru VAT UE nabywcy, z wyjątkiem przypadków, gdy nabywca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, jak również faktur dokumentujących np. świadczenie usług wewnątrzwspólnotowego transportu towarów oraz usług pomocniczych związanych z tym transportem czy też usług na ruchomym majątku rzeczowym oraz usług wyceny tego majątku.

Nowe środki transportu

Szczególne zasady wystawiania faktur obowiązują również przy dostawach nowych środków transportu. Zgodnie z przepisami bowiem, faktura VAT potwierdzająca taką dostawę, powinna zawierać dodatkowo datę dopuszczenia środka transportu do użytku, a także informacje na temat przebiegu pojazdu (w przypadku pojazdów lądowych) lub ilości godzin roboczych jego używania (w przypadku pojazdów wodnych i statków powietrznych).

Ważne jest również to, że w wewnątrzwspólnotowych dostawach nowych środków transportu, do wystawiania faktur VAT uprawnieni są nie tylko zarejestrowani podatnicy VAT, ale także podmioty nie-będące podatnikami, jak również osoby fizyczne. Ponadto, jeśli wewnątrzwspólnotowa dostawa nowych środków transportu dokonywana jest na rzecz nabywcy, który nie podał dla tej czynności numeru VAT UE nadanego mu w innym państwie członkowskim, sprzedawca zobowiązany jest wystawić fakturę w trzech egzemplarzach. Oryginał faktury dostawca przekazuje nabywcy, jedną z kopii pozostawia w swojej dokumentacji, drugą zaś zobowiązany jest w terminie 14 dni od dnia dokonania dostawy przesłać do biura wymiany informacji o VAT.

Faktury wewnętrzne

Drugim rodzajem faktur, do których wystawiania zobowiązani są podatnicy VAT, są tzw. faktury wewnętrzne, dokumentujące dostawy towarów i usług, dla których podatnikiem jest ich nabywca, a także tzw. czynności zrównane ze sprzedażą, czyli na przykład darowizny. Faktury wewnętrzne, co do zasady, podlegają tym samym regulacjom co zwykle faktury VAT. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy faktura wewnętrzna dokumentuje przekazanie towarów lub świadczenie usług na cele osobiste podatnika, jego pracowników itd. oraz darowizny towarów. W takich sytuacjach, jeśli brak jest konkretnego nabywcy towaru lub usługi, faktura wewnętrzna może nie zawierać danych tego nabywcy, jak również kwoty należnej z tytułu wykonania danej czynności.

W przypadku faktur wewnętrznych dokumentujących dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów bądź też import usług, faktura wewnętrzna może nie zawierać numeru VAT UE kontrahenta. Faktury wewnętrzne wystawia się w jednym egzemplarzu i przechowuje wraz z dokumentacją. Za dany okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał) można wystawić jedną fakturę wewnętrzną dokumentującą wszystkie czynności dokonane w tym okresie.

Terminy wystawiania i przechowywania

Tak jak do tej pory,fakturę wystawia się nie później niż 7. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, a w przypadku gdy na fakturze określono wyłącznie miesiąc i rok dokonania sprzedaży, nie później niż 7. dnia od dnia zakończenia tego miesiąca. Pozostały również przepisy umożliwiające wystawianie faktur w ciągu 30 dni przed powstaniem obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych, a także na przykład usług najmu, dzierżawy i leasingu. W przypadku zaliczek, obowiązek wystawienia faktury powstanie najpóźniej 7 dnia od dnia, w którym otrzymano płatność. Zgodnie z treścią rozporządzenia, faktury trzeba będzie przechowywać do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, w oryginalnej postaci i (tu nowość) w podziale na okresy rozliczeniowe oraz w sposób pozwalający na ich łatwe odszukanie.

Duplikaty, faktury i noty korygujące

 

Jeśli po wystawieniu faktury udzielimy rabatu, otrzymamy zwrot towaru, dokonamy zwrotu otrzymanych od nabywcy zaliczek, podwyższymy cenę lub też stwierdzimy pomyłkę w cenie, stawce, kwocie podatku lub jakiejkolwiek innej pozycji faktury, zobowiązani będziemy, tak jak dotychczas, wystawić fakturę korygującą. Zasady wystawiania faktur korygujących nie różnią się od znanych dotychczas. Oprócz elementów niezbędnych w zwykłej fakturze, takich jak nazwy i adresy oraz numery identyfikacyjne sprzedawcy i nabywcy, faktury korygujące muszą zawierać informację o tym jakiej faktury dotyczą.

Faktury korygujące, wystawiane ze względu na udzielenie rabatu albo podwyższenie ceny, muszą ponadto zawierać informację na temat rodzaju i kwoty udzielonego rabatu (podwyższenia ceny) oraz kwoty zmniejszenia/zwiększenia podatku należnego. Faktury korygujące wystawiane w przypadku pomyłek - muszą zawierać kwoty podane w wysokości pomyłkowej oraz kwoty w wysokości prawidłowej. Faktury korygujące powinny zawierać wyraz „Korekta" lub „Faktura korygująca". Sprzedawca zobowiązany jest posiadać potwierdzenie odbioru faktury korygującej przez nabywcę. Wymóg ten nie dotyczy jednak faktur dokumentujących eksport towarów, sprzedaż energii elektrycznej i cieplnej, gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, usług rozprowadzania wody i odprowadzania ścieków, jak również faktur dokumentujących wewnątrzwspólnotową dostawę towarów oraz dostawę towarów, dla których miejsce opodatkowania znajduje się poza Polską, np. dostawę towarów z instalacją i montażem.

Pomyłki dotyczące informacji wiążącej się ze sprzedawcą lub nabywcą albo oznaczeniem towaru lub usługi (z wyjątkiem pozycji wpływających bezpośrednio na obliczenie kwoty podatku) podlegają, tak jak do tej pory, korekcie przy pomocy noty korygującej. Jeśli oryginał faktury lub faktury korygującej ulegnie zniszczeniu lub zaginie, nabywca ma prawo żądania od sprzedawcy, aby ten wystawił fakturę ponownie, zgodnie z danymi zawartymi w kopii tej faktury. Faktury wystawione ponownie muszą dodatkowo zawierać wyraz „Duplikat" oraz datę wystawienia tego duplikatu.

Samofakturowanie

Zgodnie z regulacjami VI Dyrektywy, państwa członkowskie zobowiązane są wprowadzić do przepisów krajowych mechanizmy umożliwiające podatnikom stosowanie tzw. trybu samofakturowania, czyli wystawiania faktur przez nabywcę w imieniu i na rzecz sprzedawcy towarów lub usług. Zgodnie z Dyrektywą, faktury mogą być wystawiane przez klienta podatnika w odniesieniu do towarów dostarczonych lub usług wykonanych przez tego podatnika, pod warunkiem, że od samego początku istnieje umowa pomiędzy podatnikiem i jego klientem, a także procedura akceptacji każdej faktury. Państwa członkowskie mają natomiast określić szczegółowe warunki umowy oraz procedury akceptacji faktur obowiązujące obie strony, jak również mogą wprowadzić dodatkowe warunki wystawiania faktur w tym trybie. Ważne jest jedynie to, by warunki te obowiązywały wszystkich podatników i ich klientów, niezależnie od miejsca siedziby klienta.

Większość państw członkowskich, jak również krajów kandydujących wprowadziła już możliwość samofakturowania. Samofakturowanie możliwe jest od dawna w Belgii i Wielkiej Brytanii, procedurę te wprowadziły ostatnio np. Francja, Niemcy, Grecja, a także Włochy. Wśród krajów przystępujących, samofakturowanie możliwe jest np. w Czechach, na Litwie i Słowacji. W Polsce przepisy w tym zakresie znalazły się we wspomnianym rozporządzeniu Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. Zgodnie z treścią rozporządzenia, nabywcy towarów i usług od podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni, mogą wystawiać faktury VAT (w tym faktury zaliczkowe) potwierdzające sprzedaż tego podatnika. Istnieje jednak kilka warunków, które podatnik i jego nabywca muszą spełnić, aby mechanizm ten zastosować.

Przede wszystkim niezbędne jest, aby nabywca i sprzedawca byli podatnikami VAT zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. Drugi warunek związany jest z umową. Samofakturowanie możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy nabywca ma zawartą ze sprzedawcą umowę, upoważniającą go do wystawiania faktur, faktur korygujących i duplikatów w imieniu i na rachunek sprzedawcy. Informację o takiej umowie należy dostarczyć w terminie 10 dni od dnia jej zawarcia urzędom skarbowym, właściwym dla sprzedawcy i nabywcy. Informacja musi zawierać dane dotyczące sprzedawcy i nabywcy, datę zawarcia umowy oraz okres jej obowiązywania.

Jeśli chodzi o samą umowę, to również musi spełniać określone warunki. Przede wszystkim powinna zawierać postanowienia, iż sprzedawca:

• upoważnia nabywcę do wystawiania faktur w jego imieniu i na jego rachunek,

• zobowiązuje się, iż w okresie obowiązywania umowy nie będzie wystawiał faktur nabywcy oraz

• zobowiązuje się poinformować nabywcę w trybie natychmiastowym o wykreśleniu go z rejestru podatników VAT czynnych lub o zbyciu jego przedsiębiorstwa.

W zakresie zobowiązań leżących po stronie nabywcy, w umowie musi on zobowiązać się, że:

• będzie wystawiał faktury zgodnie z przepisami,

• będzie przedstawiał sprzedawcy oryginał i kopię faktury do akceptacji, jak również

• poinformuj e sprzedawcę o wykreśleniu go z rej estru podatników VAT czynnych lub o zbyciu jego przedsiębiorstwa.

Umowa musi również zakreślać okres, na jaki została zawarta, przy czym nie może on być dłuższy niż jeden rok. Ciekawą kwestią są regulacje dotyczące procedury akceptacji faktur. Zgodnie z treścią rozporządzenia, nabywca zobowiązany jest przedstawiać sprzedawcy oryginał oraz kopię faktury do wglądu, sama akceptacja zaś następować ma w formie podpisu. Mimo iż przepisy nie wprowadzają obowiązku podpisywania faktur, to wydaje się, iż w przypadku samofakturowania podpis taki będzie konieczny. Określona w umowie procedura akceptacji faktur musi również przewidywać termin, w jakim nabywca zobowiązany jest przedstawić sprzedawcy faktury do akceptacji. Termin ten musi być określony w taki sposób, aby umożliwiał sprzedawcy terminowe rozliczenie podatku. Faktury wystawiane przy zastosowaniu mechanizmu samofakturowania, oprócz elementów wymaganych dla zwykłych faktur VAT, muszą zawierać dodatkowo informację kto był wystawcą faktury i że wystawił ją w imieniu i na rachunek sprzedawcy.

Mechanizm samofakturowania można również stosować przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, czyli możliwe jest, aby faktury VAT za polskiego dostawcę towarów wystawiał ich zagraniczny nabywca. W takim przypadku, oprócz obowiązku sporządzenia umowy i dostarczenia jej do urzędu skarbowego właściwego dla polskiego dostawcy towarów, konieczne jest spełnienie warunku, aby zarówno polski dostawca, jak i zagraniczny nabywca towarów, byli zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, odpowiednio w Polsce i w innym państwie Unii. Fakturowanie elektroniczne Kolejną nowością, z jaką w zakresie zasad wystawiania faktur spotykają się podmioty z państw przystępujących do Unii Europejskiej, jest wystawianie faktur drogą elektroniczną. Zgodnie z VI Dyrektywą, faktury mogą być wystawione w formie papierowej lub za zgodą nabywcy - w formie elektronicznej.

Polskie przepisy nie zawierają niestety regulacji w zakresie wystawiania i przesyłania faktur drogą elektroniczną, co stanowi wyraźne odstępstwo od postanowień VI Dyrektywy, a także praktyki pozostałych nowo przyjętych państw. Z ułatwień związanych z fakturowaniem elektronicznym polscy przedsiębiorcy będą więc na razie mogli skorzystać jedynie w przypadku, gdy z uwagi na charakter prowadzonej działalności zobowiązani będą do rejestracji dla potrzeb VAT w innym kraju unijnym i w konsekwencji do wystawiania faktur według zasad obowiązujących w tym kraju. Przegląd regulacji obowiązujących w tym zakresie w innych krajach przybliży jednak również zasady, których wprowadzenia do polskich przepisów powinniśmy się wkrótce spodziewać.

Fakturowanie elektroniczne obejmuje wystawianie, przesyłanie i przechowywanie faktur w sposób elektroniczny, tj. przy użyciu urządzeń elektronicznych, służących do przetwarzania (w tym kompresji cyfrowej) i przechowywania danych przy zastosowaniu systemu przewodowego, transmisji radiowej, technologii optycznych lub innych środków elektromagnetycznych. Jak już wspomniano, od 1 stycznia 2004 r., wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, a od 1 maja 2004 r. również kraje przystępujące do niej, zobowiązane są akceptować faktury przesyłane drogą elektroniczną. Warunkiem jest, aby zagwarantowana została autentyczność i rzetelność danych zawartych w tych fakturach. Zgodnie z Dyrektywą, zabezpieczenie to może mieć postać bezpiecznego podpisu elektronicznego lub tzw. elektronicznej wymiany danych (EDI). Wszystkie państwa członkowskie muszą akceptować ten sposób zabezpieczenia, poszczególne kraje mogą jednak również wprowadzać inne dopuszczalne jego formy.

Większość krajów, niestety, przynajmniej w obecnej, początkowej fazie wprowadzania tych mechanizmów, ograniczyła się tylko do tych dwóch rodzajów zabezpieczeń. Tak jest na przykład w Niemczech, gdzie w przypadku fakturowania przy użyciu EDI wymagana jest dodatkowo papierowa wersja faktury lub bezpieczny podpis elektroniczny. W Wielkiej Brytanii z kolei, dopuszczalne są wszelkie formy zabezpieczenia, jeśli tylko zapewniaj ą one wystarczaj ący poziom kontroli autentyczności i rzetelności danych wykazanych na fakturach; dopuszczalna jest na przykład wymiana danych za pośrednictwem plików XML, plików EDI wysyłanych w formie załączników do poczty elektronicznej czy też zamieszczanie plików z fakturami na specj al-nych stronach internetowych, na przykład w formacie PDF. Podobnie jest w Holandii, gdzie pod warunkiem uzyskania zgody władz skarbowych, faktury mogą być wysyłane np. za pomocą plików tekstowych lub też plików w formacie PDF. W każdym przypadku jednak trzeba wykazać, że system który podatnik zamierza wykorzystywać zapewnia mu kontrolę nad kompletnością i rzetelnością danych wykazywanych na fakturach, terminowością wystawiania faktur, dostępem do danych oraz zawiera rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo danych w przypadku awarii systemu.

Co do zasady, wystawianie faktur drogą elektroniczną nie wymaga uzyskania zgody czy też decyzji władz skarbowych. Do końca 2005 r. kraje członkowskie mogą jednak wymagać od swoich podatników zgłoszenia tego faktu do właściwego urzędu. Zgłoszenia takiego należy dokonać przed rozpoczęciem korzystania z fakturowania elektronicznego. I w tym zakresie nie ma jednak wśród państw członkowskich jednomyślności, w Wielkiej Brytanii na przykład, zgłoszenia takiego należy dokonać w ciągu 30 dni po rozpoczęciu wystawiania faktur drogą elektroniczną. Są też kraje, w których przepisy w tym zakresie są bardziej restrykcyjne, na przykład we wspomnianej Holandii, gdzie należy z góry uzgodnić format przesyłania danych.

Faktury wystawiane drogą elektroniczną muszą spełniać te same warunki, tzn. zawierać te same dane, co faktury zwykłe. Istnieje jednak pewne uproszczenie. W przypadku przesyłania do tego samego odbiorcy plików zawierających kilka faktur, informacje powtarzające się na poszczególnych fakturach (np. dane identyfikacyjne sprzedawcy i nabywcy) mogą być wymienione tylko raz, jeśli dla każdej z tych faktur istnieje dostęp do tych informacji.

Faktury wystawiane drogą elektroniczną mogą być również przechowywane w ten sam sposób. Zgodnie z regulacjami VI Dyrektywy, podatnicy mogą przechowywać faktury w dowolnym miejscu pod warunkiem, że zapewnią organom skarbowym dostęp do tych dokumentów na każde żądanie i bez zbędnej zwłoki. W takim przypadku podatnicy mogą być zobowiązani do powiadomienia właściwego urzędu skarbowego o miejscu przechowywania faktur, jeśli znajduje się ono na terytorium innego kraju. Państwa członkowskie mogą również wprowadzić wymóg, aby oprócz samych faktur wystawionych elektronicznie podatnicy przechowywali także informacje gwarantujące autentyczność pochodzenia oraz rzetelność tych danych.

Faktura a prawo do odliczenia

Nowe przepisy przewidują również szereg sytuacji, w których faktury nie uprawniają nabywcy do odliczenia wykazanego w nich podatku naliczonego. Tradycyjnie już są to przypadki, kiedy nabywca nie posiada oryginału faktury, faktury korygującej lub ich duplikatów, są to jednak również:

• faktury wystawione przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur VAT oraz faktury, w których kwoty podatku wykazane na oryginale różnią się od kwot wykazanych na kopii,

• faktury dokumentujące transakcje, które nie podlegają opodatkowaniu, są zwolnione z podatku, jak również te, które nie dokumentują żadnej faktycznej transakcji oraz gdy wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż towarów lub usług,

• faktury lub dokumenty celne stwierdzające czynności, które nie zostały dokonane, podające kwoty niezgodne ze stanem faktycznym lub potwierdzające czynności określone w art. 58 i 83 k.c. (czyli pozorne, sprzeczne z ustawą i mające na celu obejście prawa), jak również

• w przypadku zastosowania mechanizmu samofak-turowania, faktury wystawione przez nabywcę, które nie zostały zaakceptowane przez sprzedawcę. Jak widać, w porównaniu z przepisami obowiązującymi do końca kwietnia br., z katalogu zdarzeń pozbawiających podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego usunięto przypadek, gdy nabywca posiada fakturę niepotwierdzoną kopią u sprzedawcy. Jest to rezultat niedawnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który uznał ten przepis za niezgodny z Konstytucją.

Przepisy przewidują natomiast szereg sytuacji, w których posiadanie faktury lub dokumentu odprawy celnej z wykazaną w nich kwotą podatku naliczonego -nie determinuje prawa czy też wysokości podatku naliczonego do odliczenia od podatku należnego. Przykładem takich sytuacji jest wspomniane już odliczenie podatku naliczonego z tytułu importu usług, wewnątrz-wspólnotowego nabycia towarów oraz dostawy towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca. Choć ustawa o VAT wprowadza w takich przypadkach obowiązek wystawiania tzw. faktur wewnętrznych, nie uzależnia prawa do odliczenia podatku naliczonego od wystawienia (posiadania) takiej faktury.

1) Dyrektywa Rady Nr 2001/115/EC z 20 grudnia 2001 r. zmieniająca Dyrektywę Nr 77/388/EEC w celu uproszczenia, uaktualnienia i ujednolicenia warunków dotyczących wystawiania faktur w zakresie podatku od wartości dodanej (Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich Nr L 015 z 17 stycznia 2002 r.)

2) Dz. U. nr 54, poz. 535.

3) Rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 97, poz. 971).

4) Rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 97, poz. 970).

Przegląd Podatkowy, 01.07.2004