17/01/2024
(25/01/2023)
Podatek liniowy, skala podatkowa czy ryczałt? Do 20 lutego mamy czas na zmianę formy opodatkowania. Jak wybrać właściwą formę, by płacić najniższe podatki?
Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają możliwość wyboru spośród kilku form opodatkowania. Różnice między nimi, w wielu przypadkach, są niezwykle istotne i mogą prowadzić do oszczędności na poziomie wielu tysięcy złotych. Z drugiej strony, wybór formy opodatkowania, która nie będzie optymalna w danej sytuacji, może spowodować poważne straty i konieczność zapłaty o wiele wyższego podatku.
Jaką formę opodatkowania mogę wybrać?
Co do zasady, osoba prowadząca działalność gospodarczą - o ile nie zdecyduje się na przekształcenie tej działalności w spółkę - ma do wyboru cztery podstawowe formy opodatkowania:
1) Opodatkowanie na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej
2) Podatek liniowy
3) Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
4) Karta podatkowa
Karta podatkowa
Najprostszy i w wielu przypadkach najbardziej korzystny finansowo był do niedawna wybór tzw. karty podatkowej. Przy tej formie opodatkowania, podatek płacony jest bowiem w niskiej, stałej miesięcznej kwocie, niezależnej od osiąganych dochodów.
Niestety, począwszy od stycznia 2022 roku, wybór tej formy opodatkowania jest już niemożliwy, a z karty podatkowej mogą obecnie i w przyszłości korzystać jedynie Ci przedsiębiorcy, którzy dokonali takiego wyboru do końca 2021 roku.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Nazwa tej formy opodatkowania może być nieco myląca. Podatek płacony przez tzw. ryczałtowców, nie stanowi bowiem stałej, ryczałtowej kwoty, jak w przypadku karty podatkowej. Istotą tej formy opodatkowania jest zaś stosowanie odpowiedniej stawki podatkowej w odniesieniu do przychodów, a nie do dochodów, jak ma to miejsce w przypadku PIT, czyli podatku liniowego czy zasad ogólnych.
Od 2021 roku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dostępny dla niemal wszystkich przedsiębiorców. Wyjątek stanowi jedynie kilka grup działalności, o których piszemy tutaj.
Cechą charakterystyczną ryczałtu jest duże zróżnicowanie stawek podatkowych. Stawki te wahają się bowiem od 2% do 17%, w zależności od rodzaju wykonywanej działalności. Pełna tabela stawek wraz z przypisanymi do nich rodzajami działalności, dostępna jest tutaj.
Pamiętajmy jednak, iż stawki podatku ryczałtowego odnoszą się do przychodu. Przedsiębiorca na ryczałcie nie może więc uwzględnić kosztów uzyskania przychodu. Jedyny wyjątek stanowią zapłacone składki ZUS oraz część składki zdrowotnej, które pomniejszają przychód stanowiący podstawę opodatkowania.
Składka zdrowotna dla ryczałtowców, w odróżnieniu od firm opodatkowanych PIT-em - jest stała i nie zależy od wysokości osiąganych dochodów (zobacz szczegóły). Firmy na ryczałcie płacą zatem jedną z trzech stałych kwot składki zdrowotnej, która w 2024 roku wynosi od 419 zł do 1258 zł miesięcznie (zobacz szczegóły).
Podatek liniowy
W tym przypadku przedsiębiorca opłaca podatek dochodowy (PIT), który - jak sama nazwa wskazuje - obliczany jest od dochodu. Stawka podatku, jaka obowiązuje przedsiębiorcę, stosowana jest zatem do przychodu pomniejszonego o koszty, jakie poniosła firma.
W przypadku podatku liniowego, dochód opodatkowany jest jedną, stałą stawką PIT w wysokości 19%.
Składka zdrowotna dla tzw. liniowców również zależy od dochodu. Wysokość składki zdrowotnej w 2023 roku wynosi 4,9% od wartości osiągniętych dochodów.
Cechą charakterystyczną podatku liniowego jest jednak brak możliwości skorzystania z większości ulg i zwolnień dostępnych dla tych przedsiębiorców, którzy zdecydują się na skalę podatkową. O tym jednak - w dalszej części artykułu.
Skala podatkowa (zasady ogólne)
W tym przypadku przedsiębiorca również opłaca podatek dochodowy (PIT) obliczany od dochodu (tj. przychód minus koszty).
Przedsiębiorca, który wybierze tzw. zasady ogólne, rozliczy się jednak z urzędem skarbowym według skali podatkowej PIT, tj. według stawek 12% i 32%. Niższa stawka (12%) ma zastosowanie do dochodów do wysokości 120 tys. zł, wyższą zaś (32%) opodatkowana jest nadwyżka dochodów ponad 120 tys. zł.
Składka zdrowotna dla firm na zasadach ogólnych również zależy od dochodu. Wysokość składki zdrowotnej jest jednak wyższa niż w przypadku podatku liniowego i wynosi aż 9% od wartości dochodu.
Czy to oznacza, że ta forma opodatkowania będzie zawsze mniej atrakcyjna od np. podatku liniowego? Niekoniecznie. Należy bowiem pamiętać, iż - oprócz niższej stawki podatku - skala podatkowa niesie ze sobą również dodatkowe korzyści. Należą do nich:
- kwota wolna od podatku w wysokości 30 tys. zł (zobacz szczegóły)
- wspólne rozliczenie z małżonkiem,
- ulga rodzinna, czyli odliczenie od podatku za każde dziecko,
- liczne odliczenia od dochodu (ulga rehabilitacyjna, darowizny).
Wymienione wyżej odliczenia, jak również wspólne rozliczenie oraz kwota wolna od podatku, są możliwe do wykorzystania jedynie przy wyborze skali podatkowej. Niedostępne są zaś dla liniowców oraz ryczałtowców.
Odliczenie składki zdrowotnej
Wybrana forma opodatkowania rzutuje nie tylko na stawki podatku oraz sposób jego rozliczania, ale również na możliwość odliczania składki zdrowotnej.
Prawo do odliczenia składki zdrowotnej przysługuje w przypadku trzech form opodatkowania, tj. podatku liniowego, ryczałtu oraz karty podatkowej. Odliczenie takie nie przysługuje zaś osobom rozliczającym podatek według skali podatkowej.
W zależności od wybranej formy opodatkowania, odliczenie składki zdrowotnej przysługuje jednak w różnych formach i w różnym zakresie.