Składki ZUS - Aktualne i historyczne

11/04/2019

Projekt nowej ustawy abolicyjnej zakłada umorzenie wszystkich niezapłaconych składek ZUS za lata 1999-2018. Każdy przedsiębiorca miałby 2 lata na złożenie wniosku.

Przypomnijmy, że pierwsza ustawa abolicyjna weszła w życie już w 2013 roku. Zgodnie z zapisami tejże ustawy, ZUS umorzył wszystkie niezapłacone składki ZUS za lata 1999-2009. Składki ZUS zostały wówczas umorzone wszystkim przedsiębiorcom, niezależnie od przyczyny powstania zaległości. Szczegółowo na temat poprzedniej abolicji pisaliśmy w tym artykule.

Po niespełna siedmiu latach od uchwalenia pierwszej ustawy abolicyjnej, problem zadłużonych w ZUS przedsiębiorców powrócił jak bumerang. I podobnie jak poprzednio, problem zadłużenia związany jest ze sprzecznymi interpretacjami wydawanymi przez ZUS na przestrzeni lat.

Przypomnijmy, że poprzednia ustawa abolicyjna była pokłosiem wydawanych przez ZUS interpretacji dotyczących tzw. pracy nakładczej i związanych z nią możliwości opłacania niższych składek ZUS przez przedsiębiorców. Początkowo ZUS wydawał pozytywne opinie dotyczące tzw. zbiegu ubezpieczeń, w oparciu o które przedsiębiorcy przez wiele lat nie opłacali składek ZUS z działalności gospodarczej. Po latach jednak ZUS się rozmyślił i wbrew swoim własnym ustaleniom, zaczął żądać od tych samych przedsiębiorców rzekomo zaległych składek ZUS, w kwotach nierzadko sięgających nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Dramat tysięcy małych przedsiębiorców zakończył się dopiero po wprowadzeniu wspomnianej ustawy abolicyjnej (szczegółowo na ten temat pisaliśmy tutaj).

Niestety, od tamtego czasu ZUS najwidoczniej niewiele się nauczył. W kolejnych latach bowiem kwestia sprzecznych interpretacji pojawiła się ponownie. Tym razem jednak dotyczyły one pracy podejmowanej przez polskich przedsiębiorców za granicą. Początkowo ZUS stał na stanowisku, że taka praca umożliwia zwolnienie ze składek ZUS z tytułu działalności prowadzonej w Polsce. Stanowisko takie potwierdził nawet Sąd Najwyższy (pisaliśmy o tym tutaj). Nie przeszkodziło to jednak ZUS-owi, aby kilka lat później zmienić zdanie, żądając od tysięcy małych firm zapłaty zaległych składek ZUS za wiele lat wstecz. I ponownie, zmiany w interpretacjach doprowadziły, z dnia na dzień, do ogromnego zadłużenia całej rzeszy drobnych przedsiębiorców.

Ta powtórka z historii skłoniła Rzecznika Przedsiębiorców, Adama Abramowicza do podjęcia interwencji w tej sprawie. Jak donosi DGP, Rzecznik we współpracy z organizacjami przedsiębiorców przygotował właśnie projekt nowej ustawy abolicyjnej, która tym razem miałaby objąć lata 1999-2018, czyli okres aż 20 lat.

Nowe przepisy abolicyjne zakładają, że umorzeniem objęte zostaną wszystkie niezapłacone składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, jak również składki na Fundusz Pracy za okres od 1 stycznia 1999 roku do 31 grudnia 2018 roku. Składki umorzone zostaną wszystkim przedsiębiorcom, niezależnie od przyczyny powstania zaległości. Umorzeniem objęte zostaną jednak tylko składki na własne ubezpieczenie przedsiębiorców (umorzenie nie obejmie składek należnych za pracowników).

Umorzeniu podlegać będą również odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe jak również naliczone do tej pory koszty egzekucyjne.

Według nowych przepisów, umorzeniem objęte zostaną również te należności, które przed wejściem ustawy w życie zostały rozłożone na raty i nie zostały opłacone do dnia złożenia wniosku o umorzenie. Samo zaś postępowanie egzekucyjne zostanie wstrzymane od dnia złożenia wniosku.

Przepisy zakładają, że od dnia wejścia ustawy w życie, przedsiębiorca będzie miał 24 miesiące na złożenie wniosku o umorzenie składek. Z wnioskiem takim będą mogli wystąpić również spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy.

Rozwiązanie abolicyjne proponowane przez Rzecznika Przedsiębiorców jest więc niemal dokładną kopią przepisów uchwalonych siedem lat temu w ramach pierwszej ustawy umorzeniowej. Z tą jednak różnicą, że okres umorzenia składek został wydłużony o kolejne 10 lat. Szczegółowo na temat poprzedniej ustawy abolicyjnej pisaliśmy tutaj.

W porównaniu do sytuacji sprzed poprzedniej abolicji, obecnie przedsiębiorcy znajdują się jednak w nieco innej sytuacji. Sytuacja ta wynika z wprowadzenia tzw. indywidualnych kont składkowych od 2018 roku. Jeszcze 10 lat temu bowiem zadłużony przedsiębiorca mógł w przelewie do ZUS samodzielnie określić, czy bieżąca wpłata ma pokryć stare zadłużenie, czy też ma być zaliczona na poczet bieżących składek. W przypadku zatem, gdy dana osoba nie zgadzała się z nałożonym na nią zadłużeniem, miała możliwość wskazania, że bieżące wpłaty będą przeznaczane na poczet bieżących składek.

Obecnie jednak każda wpłata na konto ZUS w pierwszej kolejności zaliczana jest na poczet najstarszych należności. To niestety powoduje, że w przypadku opisywanych przedsiębiorców, każda bieżąca wpłata pokrywa zadłużenie sprzed lat, powodując jednocześnie powstawanie bieżącego zadłużenia. Z tego powodu wielu przedsiębiorców - nie chcąc spłacać rzekomego długu, z którym się nie zgadza - polikwidowało swoje firmy i działa obecnie w szarej strefie. Według danych ZUS, zadłużenie aktywnych firm wynosi obecnie 9 mld zł, podczas gdy firmy nieaktywne posiadają zadłużenie na kwotę aż 16,6 mld zł. Intencją Rzecznika Przedsiębiorców jest zatem jednorazowe umorzenie tego starego zadłużenia tak, aby nieaktywne firmy mogły powrócić do legalnej działalności i na nowo rozpocząć opłacanie bieżących składek. Paradoksalnie, w efekcie tego zyskałby również budżet ZUS.

Rzecznik Przedsiębiorców, Adam Abramowicz, zamierza forsować projekt nowej ustawy abolicyjnej równolegle z innym swoim projektem, a mianowicie z projektem ustawy zakładającej likwidację obowiązkowych składek ZUS dla przedsiębiorców. O propozycji zniesienia przymusu opłacania składek ZUS pisaliśmy tutaj.