09/06/2020
Zarówno ZUS, jak i urzędy skarbowe zapowiadają kontrole w firmach po ustaniu epidemii koronawirusa. Sprawdzą, czy środki pomocowe z tarczy antykryzysowej rzeczywiście nam się należały.
Przepisy tarczy antykryzysowej, obowiązujące od początku kwietnia 2020 roku, umożliwiły setkom tysięcy przedsiębiorców skorzystanie z kilku różnych form wsparcia finansowego udzielanego z powodu epidemii koronawirusa.
Według danych Ministerstwa Rozwoju, do osób prowadzących działalność gospodarczą trafiło już m.in.:
- 1,3 mln bezzwrotnych pożyczek na łączną kwotę 6,5 mld zł (zobacz więcej)
- 1,4 mln świadczeń postojowych na łączną kwotę 2,8 mld zł (zobacz więcej)
- 1,9 mln zwolnień ze składek ZUS, na łączną kwotę 7,4 mld zł (zobacz więcej)
Łącznie z środkami wypłaconymi przez Polski Fundusz Rozwoju, do polskich firm do tej pory trafiło już łącznie 79 mld zł.
W wielu przypadkach pomoc dla przedsiębiorców uzależniona jest od spełnienia określonych kryteriów, w tym głównie kryterium spadku przychodów. Tak jest m.in. w przypadku wypłacanych przez ZUS świadczeń postojowych, które przysługują jedynie tym przedsiębiorcom, którzy wykazali spadek przychodów o przynajmniej 15% (zobacz szczegóły).
Podobne kryterium obowiązuje w przypadku dofinansowania do części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. W tym przypadku jednak przedsiębiorca musi wykazać spadek przychodów o przynajmniej 30%. Szczegółowo na temat tego instrumentu piszemy tutaj.
Najczęściej jednak przedsiębiorcy wnioskowali o zwolnienie ze składek ZUS. Zwolnienie nie było co prawda uzależnione od wykazania spadku przychodów, ale przysługiwało jedynie tym firmom, których przychód nie przekraczał kwoty 15681 zł.
We wszystkich tych przypadkach mieliśmy więc do czynienia z oświadczeniem przedsiębiorcy o wysokości osiągniętego przychodu w jednym lub kilku różnych miesiącach.
Instytucje odpowiedzialne za wypłacanie środków pomocowych (czyli głównie ZUS i urzędy pracy), co do zasady nie weryfikowały prawdziwości oświadczeń składanych przez przedsiębiorców. W czasie epidemii koronawirusa chodziło bowiem o natychmiastowe procedowanie wniosków i jak najszybsze wypłaty pieniędzy dla firm.
Teraz jednak, zarówno ZUS jak i Krajowa Administracja Skarbowa zapowiadają, iż po ustąpieniu epidemii, oświadczenia przedsiębiorców będą weryfikowane. A to wiąże się z kontrolami w zakresie prawdziwości deklarowanych wartości przychodów. W odpowiedzi na zapytanie RP w tej kwestii, ZUS poinformował w sposób jednoznaczny, iż:
"Warunki postojowego są do sprawdzenia i gdy ustąpi stan epidemii, będziemy je weryfikować we współpracy z KAS."
ZUS we współpracy z urzędami skarbowymi sprawdzać będzie jednak nie tylko formalną zgodność przychodu z księgami rachunkowymi, ale również możliwość sztucznego zaniżania przychodów w danym okresie. Jak wskazują bowiem eksperci podatkowi, możliwość zaniżenia przychodu na potrzeby uzyskania określonych świadczeń, była niezwykle prostym zabiegiem i wielu przedsiębiorców z takiej możliwości zapewne skorzystało. W jaki sposób?
Najprostszym zabiegiem było zaniżanie wartości faktur w określonym miesiącu i przesuwanie fakturowania na miesiąc kolejny. Inni przedsiębiorcy mogli z kolei aneksować umowy z kontrahentami, zmieniając okres rozliczenia na dwumiesięczny. Zaniżone w ten sposób przychody mogły stanowić podstawę do wnioskowania o świadczenie postojowe, dofinansowanie do kosztów firmy czy zwolnienie ze składek ZUS. Możliwość wszczęcia kontroli w tym zakresie potwierdza również Krajowa Administracja Skarbowa, która poinformowała, że:
"Przychody wykazywane przez firmy podlegają weryfikacji w trakcie prowadzonej kontroli lub czynności sprawdzających. Oznacza to, że KAS sprawdza prawidłowość i terminowość wystawiania przez podatnika faktur i ustala, czy dokumentują one faktyczny przebieg i zakres zdarzeń gospodarczych."
Osobnym tematem pozostaje kwestia sposobu wydatkowania środków uzyskanych z tarczy finansowej. Może się bowiem zdarzyć, że nawet gdy środki pomocowe zostały wypłacone przedsiębiorcy rzeczywiście spełniającemu wszystkie kryteria, to samo wydatkowanie tych środków mogło być już niezgodne z ich przeznaczeniem. Problem ten dotyczy m.in. środków uzyskanych z bezzwrotnej pożyczki, o której piszemy w tym artykule.
Przedsiębiorcy będą musieli również wykazać, że środki uzyskane z tytułu różnych instrumentów pomocowych wydane zostały na różne wydatki. Przypomnijmy bowiem, że środki uzyskane np. z dofinansowania działalności muszą zostać przeznaczone na pokrycie kosztów innych niż te, które zostały sfinansowane z udzielonej pożyczki.
Już teraz zatem przedsiębiorcy powinni gromadzić odpowiednią dokumentację dotyczącą poniesionych wydatków, tak aby podczas potencjalnej kontroli móc wykazać brak uchybień w tym zakresie.
Co jednak grozi przedsiębiorcy, któremu ZUS lub inny organ wykaże nieprawidłowości we wnioskowaniu lub wydatkowaniu środków pomocowych? Nienależnie wypłacone kwoty przedsiębiorca będzie musiał zwrócić (w całości lub w części) wraz należnymi odsetkami. Dodatkowo, na firmę może zostać nałożona kara grzywny z kodeksu karnego skarbowego. Na wydanie decyzji w tym zakresie odpowiednie organy mają 5 lat.
Na dzień dzisiejszy nie wiemy jeszcze, w jakim zakresie ZUS i urzędy skarbowe podejmować będą czynności kontrolne w ramach tarczy antykryzysowej. Nie wiemy również, jak bardzo rygorystycznie instytucje te podejdą do weryfikowania zgodności złożonych oświadczeń. Niezależnie jednak od tego warto pamiętać, iż od każdej decyzji organu przysługuje nam odwołanie. O tym, jak skutecznie złożyć odwołanie od decyzji ZUS, piszemy w tym artykule.
Jeśli chcesz otrzymywać bieżące informacje na ten temat, zapisz się na nasz newsletter:
| Zobacz również: | Jak uzyskać wsparcie finansowe dla firmy? |
| Koronawirus: Duże zmiany w tarczy antykryzysowej | |
| Koronawirus: Pożyczka dla firmy umorzy się automatycznie | |
