Składki ZUS - Aktualne i historyczne

  • Zwiększ rozmiar czcionki
  • Domyślny  rozmiar czcionki
  • Zmniejsz rozmiar czcionki

Umorzenie składek ZUS. Co z tą ustawą?

 

24/09/2012

zus

Wydłużają się prace nad ustawą abolicyjną przewidującą umorzenie przedsiębiorcom składek ZUS za lata 1999-2009. Dalsze losy ustawy stoją obecnie pod znakiem zapytania. Na dzień dzisiejszy możliwe są trzy różne warianty sposobu uchwalenia ustawy. Wybór jednego z nich będzie miał decydujący wpływ na to, kto będzie mógł skorzystać z umorzenia.

 


Projekt ustawy umorzeniowej zakłada umorzenie składek ZUS niezapłaconych przez przedsiębiorców a należnych za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Umorzenie ma objąć wszystkie składki na własne ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, niezależnie od przyczyny powstania zaległości.

Pierwotne nadzieje na szybkie uchwalenie ustawy szybko zostały rozwiane. Obecnie wiemy już, iż przepisy umorzeniowe najprawdopodobniej nie wejdą w życie przed końcem bieżącego roku. W zależności od tego jaki tryb uchwalania ustawy wybiorą posłowie, zależy czy ustawa wejdzie w życie za kilka miesięcy czy też nawet za kilka lat. W skrajnym przypadku pytanie może dotyczyć tego czy ustawa w ogóle zostanie uchwalona.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przesłał do Marszałka Sejmu opinię, w której przedstawia trzy możliwe warianty dalszego procedowania ustawy. UOKiK przedstawił zalety i wady dla każdego z wariantów oraz związane z jego wyborem konsekwencje dla osób, które potencjalnie mogłyby skorzystać z umorzeń.

Posłowie zasiadający w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny podejmą teraz decyzję o wyborze któregoś z wariantów. Od tego wyboru zależy kiedy ustawa zostanie ostatecznie uchwalona oraz kto będzie mógł skorzystać z umorzenia. Poniżej przedstawiamy wymienione przez UOKiK warianty, ich wady i zalety oraz konsekwencje dla potencjalnych umorzeniowców.

UOKiK sugeruje 3 warianty dalszego postępowania:

  1. Składki ZUS mogą zostać umorzone w ramach przepisów o pomocy de minimis,
  2. Projekt ustawy zostanie notyfikowany przez Komisję Europejską jako pomoc publiczna,
  3. Projekt ustawy zostanie notyfikowany przez Komisję Europejską, jako wsparcie niestanowiące pomocy publicznej.

 

Wariant 1.  Umorzenie składek ZUS jako pomoc de minimis.


Szacowany koszt umorzeń wyniesie okoto 868,5 mln zł przy szacunkowej liczbie ok. 437 tys. beneficjentów. Oznacza to, że średnia wartość umorzenia wyniesie ok. 2 tys. zł. Z uwagi na niewielką średnią wartość jednostkowych umorzeń, można rozważyć potraktowanie planowanych umorzeń jako pomocy de minimis.


Zalety:

A. Brak konieczności notyfikacji projektu ustawy do Komisji Europejskiej.


Wady:

A. Konieczność oceny zgodności każdego umorzenia z przepisami o pomocy de minimis. Oznacza to, że przedsiębiorca wnioskujący o umorzenie musiałby dodatkowo przedłożyć w ZUS informacje, niezbędne do udzielenia pomocy de minimis, których zakres został określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis, jak również dokumenty świadczące o jego sytuacji ekonomicznej. W toku rozpatrywania wniosku ZUS musiałby następnie dokonać analizy sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy oraz wystawić zaświadczenie o udzieleniu pomocy de minimis.

B. Niedopuszczalne byłoby umarzanie należności podmiotom znajdującym sie w trudnej sytuacji ekonomicznej. ZUS musiałby więc ustalać, czy zostają w konkretnym przypadku spełnione kryteria z pkt 9-11 Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw. Zgodnie z ww. wytycznymi nie istnieje definicja przedsiębiorstwa zagrożonego, jednak przedsiębiorstwo jest za takie uważane, jeżeli ani przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli/akcjonariuszy lub wierzycieli, nie jest ono w stanie powstrzymaĆ strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych z dużym prawdopodobieństwem doprowadzą to przedsiębiorstwo do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej.

C. Niedopuszczalne byłoby umarzanie należności, których wartość, łącznie z inną pomocą de minimis, uzyskaną przez określonego beneficjenta, przekroczy równowartość 200 000 euro w ciągu trzech lat podatkowych.

Wskazane w punkcie B i C wady spowodowałyby, że część podmiotów nie mogłaby skorzystać z ustawy, w szczególności te podmioty, które są w trudnej sytuacji. Nie wiadomo jak duża byłaby to grupa. Jednakże wydaje się, że może to być ilościowo grupa znaczna, co w konsekwencji oznaczało by, że z umorzenia skorzystało by stosunkowo niewiele osób.

 

Wariant 2.  Notyfikacja przez Komisję Europejską jako pomoc publiczna

 

Przepisy unijne stanowią, iż "za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana pomoc przeznaczona na utatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem." Biorąc pod uwagę konieczność uzasadnienia Komisji Europejskiej, że planowana pomoc jest zgodna z rynkiem wewnętrznym, należało by przedstawić Komisji argumenty przemawiające za tym, że jest ona:

  • niezbędna (spełnia tzw. efekt zachęty} - należy wykazać, że udzielenie projektowanej pomocy zachęci przedsiębiorcę do planowanego działania, którego - bez udziału tej pomocy - nie podjąłby wcale lub podjąłby, ale w mniejszym zakresie bądź na mniejszą skalę. Pomoc nie może być udzielona w sytuacji, gdy beneficjent byłby w stanie zrealizować projekt będący przedmiotem wsparcia z własnych środków, w istniejących warunkach rynkowych.
  • proporcjonalna - pomoc w planowanej wysokości nie jest nadmierna, tzn. udzielenie pomocy w mniejszej wysokości uniemożliwiłoby przedsiębiorcy realizację przedsięwzięcia.
  • nie zakłóca konkurencji i nie wpływa na unijną wymianę handlową w stopniu sprzecznym z interesem unijnym, tzn. negatywny wpływ udzielenia pomocy na konkurencję jest co najmniej równoważony pozytywnym wpływem realizacji wspieranego zadania na gospodarkę regionu. W przypadku projektu ustawy nateżało by np. przedstawić informacje o rodzajach działalności potencjalnych beneficjentów, wskazując, że są to drobne, lokalnie działające podmioty, wielkości umorzeń będą nieznaczne, a dodatkowo nie wiążą się one z uzyskaniem nieuzasadnionej korzyści, ponieważ okres, za który umorzone zostaną przedmiotowe należności, nie zostanie beneficjentom uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych i rentowych.

 

Zalety:

A. Dokonanie notyfikacji projektu ustawy i uzyskanie pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej daje beneficjentom pewność prawną co do legalności pomocy i jej zgodności z rynkiem wewnętrznym.

Wady:

A. Długa procedura notyfikacyjna. Nie jest możliwe dokładne określenie długości procedury notyfikacyjnej, gdyż zależy ona od rodzaju sprawy i jej złożoności. Przy założeniu, że Komisja nie wszczyna postępowania wyjaśniającego i wydaje decyzję pozytywną w postępowaniu wstępnym, należy przyjąć, iż procedura trwałaby ok. 8-12 miesięcy.

B. Trudność w wykazaniu efektu zachęty. W odniesieniu do projektu ustawy trudno jest w sposób bezpośredni wykazać, że przedmiotowy warunek zostaje spełniony, ponieważ udzielenie pomocy nie jest uzależnione od realizacji żadnego przedsięwzięcia ani nie jest związane z zachętą przedsiębiorców do jakiegokolwiek rozwoju inwestycyjnego, szkoleniowego czy badawczo-rozwojowego. Brak konkretnych argumentów w tym zakresie z dużym prawdopodobieństwem skutkowałby otwarciem postępowania wyjaśniającego, a w konsekwencji wydaniem przez Komisję decyzji negatywnej.

 

Wariant 3. Notyfikacja przez Komisję Europejską jako wsparcie niestanowiące pomocy publicznej

 

Projekt ustawy może być również notyfikowany jako wsparcie nie stanowiące pomocy publicznej. Przedmiotowa sprawa jest nietypowa i trudno znaleźć w orzecznictwie dokładnie taki sam przypadek, co pozwoliło by bez żadnych wątpliwości potwierdzić, iż umorzenia należności wynikające z projektu ustawy na pewno nie stanowią pomocy publicznej.

Jednak z uwagi na bardzo dużą kwotę umorzeń oraz bardzo dużą liczbę ich beneficjentów, uzyskanie pewności prawnej ze strony Komisji Europejskiej wydaje się w tym przypadku w pełni uzasadnione. W tej sytuacji niezbędne jest wykazanie, że nie zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 107 ust. 1 TFUE. Ze względu na fakt, że umorzeniem zostaną objęci wszyscy przedsiębiorcy, którzy w okresie wskazanym w projekcie nie opłacali składek na ubezpieczenia społeczne, bez względu na przyczynę nieopłacenia (nie ma ograniczeń terytorialnych ani branżowych), możliwe wydaje się argumentowanie, że projektowane umorzenia nie spełniają przesłanki selektywności, która w przepisie art. 107 ust. 1 TFUE znajduje wyraz w sformułowaniu: "pomoc, która uprzywilejowuje niektóre przedsiębiorstwa lub niektóre gałęzie produkcji".

To, co przesądza o selektywnym charakterze danego środka, to zasięg jego oddziaływania, ograniczony przez kryterium podmiotowe, przedmiotowe lub terytorialne. Selektywność może zatem przejawiać się w uprzywilejowaniu poszczególnych przedsiębiorców ze względu na ograniczenie zakresu terytorialnego (np. pomoc udzielana przedsiębiorcom na danym obszarze kraju), ograniczenie wielkości przedsiębiorstwa (np. pomoc dla małych i średnich przedsiębiorców), czy też wspieranego sektora (np. pomoc udzielana wyłącznie przedsiębiorcom z branży spożywczej). W następstwie takiego uprzywilejowania, wsparcie nie jest dostępne w równym stopniu wobec wszystkich potencjalnie zainteresowanych przedsiębiorców, a przynosi korzyść jedynie niektórym z nich. Zazwyczaj również w takim przypadku podmiot udzielający wsparcia korzysta w swej decyzji z określonego stopnia uznaniowości w zakresie wyboru beneficjenta.

W tym kontekscie na uwagę zastuguje sprawa N-132/97 Maribel Quater, która dotyczyła ulg w należnościach z tytułu ubezpieczeń społecznych dla belgijskich przedsiębiorstw zatrudniających pracowników fizycznych. Zmniejszenie nateżności zależało w tym przypadku, m. in. od ilości takich pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie. Komisja uznała, iż ww. ulgi nie stanowią pomocy publicznej, a stanowią środek generalny z uwagi na brak uprzywilejowania konkretnych sektorów, powszechną dostępność i jego automatyczne stosowanie bez swobody uznaniowości przy podejmowaniu decyzji o przyznaniu ulg.

Podobne zagadnienia były przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedtiwości Unii Europejskiej w sprawie C-417/10 Włochy pzeciwko 3M ltalia SpA. Sprawa dotyczyła wykładni prawa Unii w dziedzinie podatków bezpośrednich. Włoskie przepisy prawa krajowego przewidywały zakończenie zawisłych postępowań podatkowych, prowadzonych przez okres ponad 10 tat w ten sposób, iż podatnik zobowiązany byt do zapłaty jedynie 5% wartości spornej należności, a państwo zrzekało się wszelkich pozostatych roszczeń i odszkodowań. Celem wprowadzenia regulacji byto zapewnienie przestrzegania prawa strony do rozsądnego terminu do rozpatrzenia sprawy przed sądem. W odniesieniu do przesłanki selektywności z art. 107 ust. 1 TFUE Sąd stwierdził, że "środek ten stosuje się w sposób generalny do wszystkich podatników będących stroną postępowania zawisłego w sprawie podatkowej, bez względu na charakter danego podatku. (...) Okoliczność, że jedynie podatnicy spełniający powyższe przesłanki mogą skorzystać ze środka, o którym mowa, nie może sama w sobie przyznawać temu środkowi selektywnego charakteru. Siłą rzeczy należy stwierdzić, że te osoby, które nie mogą domagać się jego zastosowania, nie znajdują się w sytuacji faktycznej i prawnej porównywalnej z sytuacją wspomnianych podatników w świetle celu realizowanego przez ustawodawcę krajowego, polegającego na zapewnieniu poszanowania zasady rozsądnego terminu. Nie ma potrzeby badania pozostatych przesłanek (...), Środek nie może zostać zakwalifikowany jako pomoc państwa".

Umorzenia przewidziane w przedmiotowym projekcie ustawy mają dotyczyć wszystkich osób prowadzących w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą, które we wskazanym okresie nie opłacały składek z różnych przyczyn, co do zasady, od nich niezależnych (zmian w przepisach i niejednolitego orzecznictwa) oraz wypełniły warunek z art. 1 ust. 10 projektu, a zatem wszystkich podmiotów znajdujących się w podobnych okolicznościach faktycznych. Może to stanowić argument przemawiający za uznaniem, że mamy do czynienia ze środkiem o charakterze ogólnym. Należy również podkreślić brak uznaniowości przy podejmowaniu decyzji o umorzeniu (art. 1 ust. 1 projektu: "na wniosek osoby (...) umarza się nieopłacone składki").

Również w odniesieniu do przesłanki korzyści można argumentować, że nie jest ona spełniona. Z uwagi na fakt, że projekt w ostatecznym kształcie przewiduje możliwość umorzenia składek wszystkim przedsiębiorcom, a więc również i tym, którzy w sposób świadomy lub też z braku środków finansowych unikali ich opłacania, uzasadniając niespełnienie przesłanki korzyści należało by podkreślić fakt, iż okres, za który umorzone zostaną przedmiotowe należności, nie zostanie beneficjentom uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych i rentowych. Oznacza to, że przedsiębiorcy w przyszłości będą musieli opłacać składki przez okres wydłużony o czas, za który uzyskali umorzenie, a zatem nie uzyskają w wyniku umorzenia korzyści ekonomicznej.

Wątpliwości jednak budzi fakt, że tekst projektu nie zawiera stosownego zapisu o nieuwzględnieniu umorzonych składek przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych i rentowych. Stosowny przepis należało by wprowadzić wprost do projektu ustawy.

W art. 1 ust. 14 projektu ustawy znajduje się natomiast zapis, że w okresie od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji (...) postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu. Ma to istotne znaczenie, ponieważ umorzeniu podlegają składki nieopłacone, a zatem przedsiębiorca, który w wyniku postępowania egzekucyjnego uiściłby należności, nie miałby możliwości ich "odzyskania". Wszyscy przedsiębiorcy będą więc mogli na równi skorzystać z umorzenia składek za wskazany w projekcie ustawy okres.

 

Zalety:

A. Uzyskanie przez beneficjentów pewności prawnej, że umorzenia nie stanowią pomocy publicznej.

B. Beneficjentami umorzeń byliby wszyscy przedsiębiorcy, w tym również znajdujący się w trudnej sytuacii ekonomicznej, a więc cel ustawy zostanie w pełni zrealizowany.

Wady:

 A. Długa procedura notyfikacyjna. Nie jest możliwe dokładne określenie długości procedury notyfikacyjnej, gdyż za|eży ona od rodzaju sprawy i jej złożoności. Przy założeniu, że Komisja nie wszczyna postępowania wyjaśniającego i wydaje decyzję pozytywną w postępowaniu wstępnym, należy przyjąć, iż procedura trwałaby ok. 8-12 miesięcy.

B. W decyzji kończącej postępowanie Komisja może uznać notyfikowany środek za pomoc publiczną co uniemożliwi pełną realizację celu ustawy.

 

UOKiK w swojej opinii zaznacza, że dokonanie notyfikacji projektu ustawy pozwoli na uzyskanie pewności prawnej co do statusu projektowanych umorzeń oraz zapewnienia, że umorzenia te nie będą pomocą nielegalną ani niezgodną z rynkiem wewnętrznym.

Niezależnie od przedstawionych powyżej wariantów, przewidziane w projekcie umorzenie nie będzie stanowiło pomocy publicznej dla osób, które trwale zaprzestały prowadzenia działalności gospodarczej (w rozumieniu przepisów unijnych nie są przedsiębiorcami). W celu umożliwienia korzystania z umorzeń możliwe wydaje się wprowadzenie ustawy w życie w stosunku do tej grupy beneficjentów. Z szacunkowych danych wynika, że grupa ta stanowi około 50 % potencjalnych beneficjentów umorzeń.

W projekcie ustawy można by więc zawrzeć zapis, iż ustawa wchodzi w życie w stosunku do osób nie prowadzących działalności gospodarczej, a w stosunku do podmiotów będących przedsiębiorcami - po uzyskaniu pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej. UOKiK sugeruje, iż optymalnym rozwiązaniem byłby podział beneficjentów na dwie grupy: prowadzących działalność gospodarczą oraz nieprowadzących działalności gospodarczej. W odniesieniu do pierwszej ustawa mogłaby wejść w życie i być realizowana, natomiast w odniesieniu do drugiej należało by wprowadzić tzw. klauzulę zawieszającą (należności byłyby umarzane po wydaniu pozytywnej decyzji przez Komisję Europejską). Jednocześnie można byłoby prowadzić równoległe działania opisane w wariancie trzecim.

Zobacz również:  Jak uniknąć ZUS?

Nowy okres przedawnienia składek ZUS od 2012 r.

Umorzenie składek ZUS
Powered by Web Agency
 

Chcesz otrzymywać bieżące informacje na ten temat?

Zamów nasz biuletyn:


Chcesz być na bieżąco

 w tym temacie?

Zamów nasz biuletyn:




Sonda

Czy płacił(a)byś ponad 1000 zł do ZUS, gdyby składki te były dobrowolne?