11/03/2025
Nowe przepisy zakładają rozszerzenie uprawnień dla kontrolerów ZUS. Urzędnik będzie mógł bez zapowiedzi wejść do mieszkania i poruszać się po nim, legitymować i żądać informacji od wszystkich domowników. Obecnie nawet policja nie ma takich uprawnień.
Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło projekt nowych przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jednym z celów nowych przepisów jest nadanie kontrolerom ZUS uprawnień, jakich do tej pory nigdy nie mieli.
Tylko w 2024 roku, ZUS skontrolował ponad 460 tys. osób, wydając prawie 37 tysięcy decyzji o cofnięciu świadczeń na łączną kwotę 53 mln zł. W wyniku zeszłorocznych kontroli ZUS, kolejne 112 tys. osób musiało pogodzić się z obniżeniem świadczeń na kwotę ponad 206 mln zł. Łącznie, kwota obniżonych i cofniętych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wyniosła ponad 259 mln zł. O nasilających się kontrolach ZUS pisaliśmy już w tym artykule.
Najwidoczniej jednak, ani liczba kontroli, ani kwota odebranych świadczeń wciąż nie satysfakcjonują kierownictwa ZUS oraz Ministerstwa Pracy. Resort przygotował bowiem nowe przepisy, które pozwolą na znaczne zwiększenie zakresu kontroli i ich intensyfikację. W uzasadnieniu do projektu nowej ustawy przeczytać możemy m.in., że:
"Konieczne jest usprawnienie kontroli przeprowadzanych przez ZUS poprzez wprowadzenie efektywnych narzędzi oraz jej intensyfikacja. (…) W projekcie przewiduje się doprecyzowanie przepisów dotyczących kompetencji ZUS związanych z kontrolą (…) a także wprowadzenie mechanizmów zwiększających efektywność tej kontroli."
Co ma na myśli minister pracy, mówiąc o "doprecyzowaniu przepisów" w zakresie kontroli? Po pierwsze, nowe przepisy przewidują, iż kontrole ZUS będą mogły być przeprowadzane w sposób niezapowiedziany. Po drugie, urzędnik ZUS będzie mógł kontrolować ubezpieczonego nie tylko w domu czy w miejscu pracy, ale również w każdym miejscu, które uzna za konieczne.
To jednak nie wszystko. Nowe przepisy przewidują bowiem nadanie kontrolerom ZUS zupełnie nowych uprawnień, których nie mieli oni nigdy dotąd, w całej historii tej instytucji. Otóż kontroler ZUS mógłby nie tylko wejść, w sposób niezapowiedziany, do mieszkania ubezpieczonego. W tym mieszkaniu będzie mógł również swobodnie się poruszać, nie pytając o zgodę domowników. Wreszcie, będzie mógł wszystkie obecne w domu osoby wylegitymować, jak również zażądać informacji i wyjaśnień od każdej spotkanej tam osoby.
Czy taki zakres uprawnień przewidziany dla kontrolera ZUS jest czymś akceptowalnym? Wątpliwości nie pozostawia, cytowana przez PB, opinia prawna na temat nowych przepisów:
"Taki zakres projektowanych uprawnień kontrolerów ZUS nie znajduje odzwierciedlenia w uprawnieniach innych przedstawicieli organów publicznych, w tym - nawet funkcjonariuszy organów ścigania."
Co więcej, w opinii do projektu ustawy znalazł się szereg innych zastrzeżeń w kontekście nadania kontrolerom ZUS uprawnień para-policyjnych:
"Projekt ustawy (…) nie przewiduje żadnych ograniczeń w czasie trwania kontroli ani w częstotliwości jej ponawiania. Nie ustanawia statusu świadków dla osób które znajdują się w domu osoby kontrolowanej, nie przewiduje prawa do odmowy udzielania wyjaśnień dla osób najbliższych. Należy przypomnieć, że nienaruszalność mieszkania jest prawem wprost zagwarantowanym w art. 50 Konstytucji RP."
Projekt ustawy znajduje się obecnie na etapie opiniowania. Nowe przepisy mają wejść w życie pierwszego dnia następującego po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Jeśli chcesz otrzymywać bieżące informacje na ten temat, zapisz się na nasz newsletter:
| Zobacz również: | Jak uniknąć podwyżki składek ZUS |
| Ważne zmiany w podatkach i ZUS | |
| Wyższe składki ZUS w 2025 roku | |
