14/09/2022
Wynagrodzenia w małych firmach są o połowę niższe od średniej pensji podawanej przez GUS. Gdyby ZUS brał pod uwagę te rzeczywiste dane, składki ZUS dla małych firm wynosiłyby jedynie... 717 zł.
Dwa tygodnie temu poznaliśmy nowe wartości składek ZUS na 2023 rok. Wiemy już, że w przyszłym roku czeka nas największa w historii podwyżka składek ZUS dla osób prowadzących działalność gospodarczą (zobacz szczegóły). Łącznie, składki ZUS wzrosną bowiem aż o 17%. Dlaczego?
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, wartość składek ZUS nie zależy bezpośrednio od poziomu osiąganych dochodów (tak jak to jest np. w przypadku pracowników etatowych), lecz naliczana jest ryczałtem.
Podstawę wymiaru składek ZUS stanowi bowiem wartość przeciętnego wynagrodzenia. Wszyscy mali przedsiębiorcy, którym nie przysługuje tzw. Mały ZUS, płacą zatem jednakowe składki ZUS (obecnie w wysokości 1211,28 zł), niezależnie od tego czy osiągają miesięczny dochód w wysokości 2000 zł czy też w wysokości 20 000 zł. Ustawodawca przyjął bowiem, iż każdy przedsiębiorca płacić będzie jednakową stawkę wyliczaną od średniej wartości dochodu. Jak jednak ustalić poziom tego średniego dochodu przedsiębiorcy? I tu zaczyna się poważny problem.
Tak jak wspomnieliśmy, podstawa wymiaru składek ZUS obliczana jest w oparciu o wartość przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku składek na ubezpieczenia społeczne, podstawę tę (w formie wynagrodzenia prognozowanego) ogłasza prezes ZUS w oparciu o ustawę budżetową, która z kolei również opiera się na danych GUS. Jak zatem GUS wylicza tę wartość?
Zgodnie z informacjami publikowanymi na stronach internetowych GUS, jak również w rocznikach statystycznych wydawanych przez tę instytucję, wartość przeciętnego wynagrodzenia obliczana jest na podstawie danych dotyczących podmiotów, które zatrudniają.... więcej niż 9 pracowników.
Oznacza to, że analityków GUS nie interesują wynagrodzenia ludzi zatrudnionych w firmach małych, zatrudniających mniej niż 9 osób. Ich wynagrodzenia nie są brane pod uwagę do wyliczania średniej. GUS nie uwzględnia również zarobków osób samozatrudnionych.
Wartości średniej pensji podawane do publicznej wiadomości są więc wyliczane w oparciu o dochody uzyskiwane jedynie w tych firmach, w których zatrudnienie wynosi przynajmniej 10 osób. Firmy zatrudniające mniej niż 10 osób są całkowicie pomijane w tych statystykach.
Przy przyjęciu takiej metodologii, średnie miesięczne wynagrodzenie przyjęte do obliczenia składek ZUS na 2022 rok wyniosło 5922 zł. Z kolei podstawą składek na rok 2023 będzie prognozowane wynagrodzenie w wysokości aż 6935 zł (zobacz szczegóły).
Dlaczego, na potrzeby ustalania wysokości składek dla najmniejszych jednoosobowych firm, ZUS bierze pod uwagę wynagrodzenia osiągane jedynie w firmach dużych? Czy wynika to z niedostępności odpowiednich danych? Nic podobnego.
Okazuje się bowiem, iż GUS publikuje również dane dotyczące wynagrodzeń w tych najmniejszych firmach. Średnie wynagrodzenia w firmach zatrudniających nie więcej niż 9 osób, są jednak publikowane nie raz na kwartał (tak jak w przypadku dużych firm), lecz raz na rok. Dane te publikowane są również ze znacznym opóźnieniem - obecnie dostępne są bowiem dopiero dane za rok 2020. I co ciekawe, średnia wynagrodzeń dla małych firm nie jest zbytnio eksponowana w mediach. Odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak się dzieje, udziela być może sama wartość tej średniej, która u wielu Polaków może wywołać prawdziwy wstrząs poznawczy...
Według danych GUS, średnie wynagrodzenie brutto w ramach działalności gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne i zatrudniających nie więcej niż 9 osób, wyniosło w 2020 roku zaledwie... 3059 zł.
Porównajmy zatem średnie wynagrodzenia w firmach dużych (powyżej 9 pracowników) z wynagrodzeniami w firmach małych (do 9 pracowników) uzyskiwane w roku 2020.
|
Firmy duże (pow. 9 osób) |
Firmy małe (do 9 osób) |
|
|
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w roku 2020 |
5 226 zł * | 3 059 zł ** |
|
* przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w roku 2020 ** przeciętne wynagrodzenie w małych firmach w roku 2020 źródło: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5502/21/9/1/dzialalnosc_przedsiebiorstw_o_liczbie_pracujacych_do_9_osob_w_2020_roku.pdf |
||
Różnica może wydawać się szokująca. Jak wynika z powyższego zestawienia, przeciętne wynagrodzenie w małych firmach zanotowane w roku 2020 wynosiło jedynie 3059 zł. W tym samym czasie średnie wynagrodzenie w firmach dużych wyniosło 5226 zł i było aż o 50% wyższe niż w firmach małych.
Pomimo że GUS publikuje te dane, a ZUS tymi danymi dysponuje, ustawodawca przyjął rozwiązanie polegające na tym, iż składki ZUS dla najmniejszych przedsiębiorców będą liczone na podstawie większej z tych dwu wartości, tj. od wynagrodzenia uzyskiwanego w firmach dużych, a więc od wartości, która nie ma nic wspólnego z dochodami małych firm.
To właśnie dzięki przyjęciu takiego rozwiązania, składki ZUS dla małych firm od kilku lat kształtują się na absurdalnym poziomie powyżej 1000 zł, a w przyszłym roku wyniosą już prawie 1400 zł (zobacz szczegóły). Policzmy zatem, ile wynosiłyby składki ZUS w 2020 roku, gdyby podstawę ich wyliczenia stanowiło rzeczywiste średnie wynagrodzenie w małych firmach, a nie wzięte z sufitu wynagrodzenie publikowane przez GUS.
|
Ile wyniosły składki ZUS w 2020 r. (obliczone na podstawie wynagrodzenia przeciętnego prognozowanego) |
Ile wyniosłyby składki ZUS (gdyby obliczone zostały na podstawie rzeczywistego średniego wynagrodzenia w małych firmach) |
|
| Składka emerytalna | 615,93 | 410,97 |
| Składka rentowa | 252,43 | 168,43 |
| Składka chorobowa | 77,31 | 51,58 |
| Składka wypadkowa | 52,70 | 35,16 |
| Składka na Fundusz Pracy | 77,31 | 51,58 |
| RAZEM | 1069,13 | 717,73 |
|
* Dane statystyczne dotyczące wynagrodzeń w małych firmach publikowane są z dużym opóźnieniem. Na dzień publikacji artykułu, najświeższe dane, jakie udostępniał GUS, dotyczyły roku 2020. Stąd porównanie wysokości składek jedynie za rok 2020. |
||
Jak wynika z powyższego zestawienia, składki ZUS, obliczane na podstawie rzeczywistych wynagrodzeń uzyskiwanych w małych firmach, w 2020 roku wyniosłyby... 717,73 zł. W rzeczywistości zaś mali przedsiębiorcy zmuszeni byli do odprowadzania co miesiąc kwoty w wysokości 1069,13 zł, czyli kwoty wyższej aż o 50%.
Jedynym powodem, dla którego małe firmy przepłacają każdego miesiąca ponad 350 zł jest przyjęcie do obliczeń wysokości wynagrodzeń osiąganych w dużych korporacjach oraz wynagrodzenia prognozowanego całkowicie oderwanego od rzeczywistości, w jakiej funkcjonują najmniejsze firmy.
Aby w pełni uświadomić sobie niedorzeczność takiego sposobu ustalania składek ZUS dla małych firm, wystarczy policzyć jaką część wynagrodzenia osiąganego w małej firmie stanowi danina odprowadzana do ZUS. Jeśli składki ZUS w 2020 roku wynosiły 1069 zł, a średnie wynagrodzenie w małej firmie wyniosło 3059 zł, to oznacza to, że osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą oddaje średnio 30% swoich zarobków w samych tylko składkach ZUS. Oprócz tego jednak do opłacenia pozostaje jeszcze podatek dochodowy oraz składka zdrowotna (zobacz szczegóły).
| Zobacz również: | Paliwo i inne zakupy do firmy z rabatem -10% |
| Odliczenie składki zdrowotnej | |
| e-Faktury już wkrótce obowiązkowe | |
