Składki ZUS - Aktualne i historyczne

13/03/2024

ZUS wszczyna postępowania. Urzędnicy ZUS, we współpracy z urzędami skarbowymi, kontrolują rozliczenia składki zdrowotnej składane przez przedsiębiorców. Tysiące firm otrzymało już pisma wzywające do złożenia wyjaśnień.

Jeszcze do niedawna kontrole ZUS w małych firmach skupiały się przede wszystkim na dwóch obszarach, tj. na pobieraniu nienależnych świadczeń oraz ustalaniu właściwej kwoty należnych składek na ubezpieczenia społeczne. Co do zasady, składka zdrowotna nie stanowiła wcześniej problemu, gdyż była pobierana w stałej, ryczałtowej kwocie. W ostatnim czasie jednak sytuacja ta uległa zmianie i przedsiębiorcy coraz częściej kontrolowani są również w zakresie prawidłowego rozliczania składki zdrowotnej.

Podejrzenia urzędników ZUS wzbudzają przede wszystkim osoby prowadzące działalność gospodarczą, które rozliczają się na zasadach ogólnych i ustalają comiesięczny dochód za pomocą Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów. Dotyczy to zarówno przedsiębiorców rozliczających podatek według skali podatkowej, jak i tych na podatku liniowym.

Przypomnijmy, że osoby takie opłacają co miesiąc składkę zdrowotną ustalaną na podstawie osiągniętego dochodu (zobacz szczegóły). Składka zdrowotna wynosi w tym przypadku 4,9% dochodu u liniowców oraz 9% dochodu u osób rozliczających się według skali podatkowej. Co więcej, każdy taki przedsiębiorca zobowiązany jest również do comiesięcznego składania deklaracji rozliczeniowych, w których tę składkę na podstawie dochodu wylicza (zobacz szczegóły).

Płacona co miesiąc składka zdrowotna nie stanowi jednak ostatecznej należności na rzecz ZUS. Po zakończeniu roku przedsiębiorca ma bowiem obowiązek złożenia jeszcze jednego, tym razem rocznego rozliczenia składki zdrowotnej (zobacz szczegóły). I to właśnie na tych rozliczeniach skupia się uwaga kontrolerów ZUS.

W ostatnim czasie tysiące przedsiębiorców otrzymało od ZUS pisemne zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego. W piśmie z ZUS przedsiębiorcy wzywani są do złożenia wyjaśnień w zakresie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Podejrzenia urzędników ZUS wzbudzają przede wszystkim rozbieżności między danymi przekazanymi do ZUS, a danymi, którymi dysponują urzędy skarbowe. Zadeklarowany przez przedsiębiorcę roczny przychód dla celów składki zdrowotnej, ZUS porównuje bowiem z dochodem wykazanym przez firmę dla celów podatkowych.

Skąd jednak urzędnicy ZUS posiadają informacje podatkowe dotyczące danej firmy? Kwestię tę wyjaśnił Rzecznik ZUS na łamach PR24:

"ZUS wymienia dane z Krajową Informacją Skarbową o przedsiębiorcach w zakresie formy opodatkowania oraz wysokości przychodów lub dochodów, a w przypadku niektórych ubezpieczonych także kwoty należnego podatku."

Urzędnicy ZUS uzyskują zatem wszelkie potrzebne im informacje na temat przedsiębiorcy bezpośrednio z urzędów skarbowych. Dane te są następnie porównywane z informacjami przekazanymi do ZUS w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej. Jeśli ZUS dopatrzy się rozbieżności między tymi danymi, z dużym prawdopodobieństwem zażąda wyjaśnień od przedsiębiorcy.

Niestety, uniknięcie takich rozbieżności jest bardzo często niemożliwe. Dochód wyliczany na potrzeby składki zdrowotnej jest bowiem definiowany inaczej niż w przepisach podatkowych. Różnic takich nie da się uniknąć m.in. w przypadku sprzedaży środków trwałych, a także w sytuacji gdy przedsiębiorca czasowo zawieszał działalność gospodarczą. Rozbieżności powstają także w przypadku korzystania ze zwolnień podatkowych, które nie zwalniają jednak z opłacania składki zdrowotnej. Mało tego, podejrzane dla ZUS różnice powstają również w sytuacji, gdy przedsiębiorca skoryguje dochód w zeznaniu podatkowym, ale zapomni go skorygować w rozliczeniu składki zdrowotnej.

Niemal wszystkie takie przypadki kończą się zatem wszczęciem postępowania przez ZUS. W takiej sytuacji ZUS nie tylko wzywa do wyjaśnienia tych rozbieżności, ale również - jak wynika z doniesień RP - żąda przedstawienia faktur czy dostarczenia całej Księgi Przychodów i Rozchodów.

Skomplikowaną sytuację przedsiębiorców mogłoby rozwiązać szybkie wprowadzenie zmian zapowiadanych jeszcze w kampanii wyborczej. Przypomnijmy, iż ugrupowania które przejęły władzę w 2023 roku, zapowiadały powrót do starego systemu rozliczeń składki zdrowotnej. Niestety, do dnia dzisiejszego w Sejmie nie przedłożono projektu ustawy w tym zakresie, a według zapowiedzi rządu, przygotowywane właśnie rozwiązania nie zmienią zasadniczo obecnego systemu rozliczeń. O tym, jakie zmiany w zakresie składki zdrowotnej planuje wprowadzić obecny rząd, piszemy w tym artykule. 

Jeśli chcesz otrzymywać bieżące informacje na ten temat, zapisz się na nasz newsletter: