19/01/2024
(17/01/2023)
Komu przysługują niższe składki ZUS od dochodu? Kto może przejść na Mały ZUS? Jakich formalności należy dopełnić, aby uwolnić się od wysokich, ryczałtowych składek ZUS?
Przypomnijmy, że w 2019 roku weszły w życie przepisy umożliwiające najmniejszym przedsiębiorcom rezygnację z ryczałtowych składek ZUS i opłacanie składek w wysokości zmiennej, uzależnionej od wartości osiągniętych dochodów.
Kto może opłacać niższe składki ZUS?
Przepisy wprowadzające tzw. "Mały ZUS Plus" zakładają, iż najmniejsze firmy mają prawo do rezygnacji z wysokich składek ryczałtowych, a w zamian mogą opłacać niższe składki ZUS uzależnione od wysokości osiąganego dochodu.
Podstawowym warunkiem, jaki należy spełnić, aby uzyskać możliwość opłacania ZUS-u od dochodu, jest spełnienie kryterium przychodowego. Przychody firmy osiągnięte w roku poprzednim nie mogą bowiem przekraczać kwoty 120 tys. zł.
Są również dodatkowe warunki. Z niższych składek nie skorzysta bowiem osoba, która wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywała (w ramach umowy o pracę) czynności wchodzące w zakres tej nowej działalności.
Ponadto, z obniżonych składek ZUS skorzystają jedynie Ci przedsiębiorcy, którzy wykażą, że w poprzednim roku prowadzili działalność gospodarczą przynajmniej przez okres 60 dni.
Kolejnym ograniczeniem jest forma rozliczania podatków. Składki ZUS od dochodu nie znajdą bowiem zastosowania u przedsiębiorców rozliczających się kartą podatkową i jednocześnie zwolnionych z podatku VAT. Niższe składki są jednak możliwe, jeśli firma na karcie podatkowej prowadzi jednocześnie ewidencję VAT.
Korzystanie z ulgi jest ponadto ograniczone w czasie. Przywilej opłacania składek ZUS od dochodu przysługuje bowiem jedynie przez 36 miesięcy zawartych w okresie kolejnych 60 miesięcy. Oznacza to, że przedsiębiorca może opłacać składki ZUS od dochodu przez okres 3 lat, po czym traci prawo do korzystania z tego przywileju i zobligowany jest - przez okres kolejnych dwóch lat - do opłacania składek w normalnej wysokości. Ponowne uzależnienie składek ZUS od dochodu może nastąpić dopiero po upływie tych kolejnych 2 lat.
Ile wynoszą składki ZUS od dochodu?
Uzależnienie składek ZUS od dochodu dotyczy jedynie składek na ubezpieczenie społeczne oraz składki na Fundusz Pracy. Obniżka nie obejmuje zaś składki zdrowotnej, która płacona jest zgodnie z odrębnymi zasadami. Zobacz, jak wyliczyć składkę zdrowotną.
W przypadku osób chcących skorzystać ze składek ZUS od dochodu, również stawki procentowe dla poszczególnych składek pozostają bez zmian. Zmienia się za to podstawa wymiaru tych składek.
Przypomnijmy, że dla składek ryczałtowych, podstawę wymiaru stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia zapisanego w ustawie budżetowej. Z kolei w przypadku składek ZUS od dochodu, podstawę wymiaru stanowi 50% rzeczywistego średniomiesięcznego dochodu osiągniętego przez firmę w roku poprzednim.
W przypadku osób, które w poprzednim roku rozliczały podatek na podstawie karty podatkowej lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, za dochód przyjmuje się kwotę przychodu pomnożoną przez współczynnik 0,5.
Zgodnie z przepisami, średniomiesięczny dochód kalkulowany jest według następującego wzoru:
(roczny dochód z roku poprzedniego / liczba dni prowadzenia działalności w roku poprzednim) x 30
W ustawie zapisano również dolne i górne ograniczenie wysokości niższych składek. I tak, podstawa wymiaru składek ZUS od dochodu:
- nie może być niższa od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz
- nie może przekroczyć kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Innymi słowy, składki ZUS od dochodu:
- Nie mogą być niższe od ulgowych składek ZUS przysługujących przez pierwsze 2 lata prowadzenia firmy. W 2024 roku jest to kwota 402,65 zł w okresie od stycznia do czerwca lub 408,16 zł w okresie od lipca do grudnia 2024 (bez składki zdrowotnej).
- Nie mogą być wyższe od składki ryczałtowej. W 2024 roku jest to kwota 1600,32 zł (bez składki zdrowotnej).
Działanie nowego systemu składkowego wytłumaczymy poniżej na trzech prostych przykładach.
W przykładach pominiemy składkę zdrowotną, gdyż ta płacona jest według odrębnych zasad, a jej wysokość różni się w zależności od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania (zobacz szczegóły).
Przykład 1
Pan Jerzy prowadzi działalność gospodarczą. W całym roku 2023 Pan Jerzy osiągnął przychody w wysokości 90 000 zł. Po uwzględnieniu kosztów, jego roczny dochód wyniósł 43 800 zł.
Przy kontynuowaniu opłacania składek ZUS w dotychczasowym systemie, w 2024 roku Pan Jerzy zobowiązany byłby do zapłaty składek w wysokości 1600,32 zł miesięcznie (bez składki zdrowotnej). O nowych wartościach składek ZUS na rok 2024 piszemy tutaj.
W związku jednak z tym, iż roczny przychód Pana Jerzego mieści się w ustawowym limicie (120 tys. zł), Pan Jerzy będzie mógł skorzystać z Małego ZUS-u, a co za tym idzie, będzie mógł uniknąć zapłaty tak wysokich składek ryczałtowych.
Dla ustalenia podstawy wymiaru obniżonych składek ZUS, potrzebujemy średniego miesięcznego dochodu Pana Jerzego z roku poprzedniego.
Przeciętny miesięczny dochód Pana Jerzego w roku 2023 wyniósł:
(43 800 / 365 ) * 30 = 3 600 zł
Podstawa wymiaru niższych składek wyniesie 50% średniomiesięcznego dochodu, czyli:
3 600 * 50% = 1800 zł
Od tak obliczonej podstawy wymiaru należy wyliczyć składki zgodnie z obowiązującymi przedsiębiorców stawkami procentowymi:
składka emerytalna 19,52% * 1800,00 = 351,36 zł
składka rentowa 8,00% * 1800,00 = 144,00 zł
składka chorobowa 2,45% * 1800,00 = 44,10 zł
składka wypadkowa 1,67% * 1800,00 = 30,06 zł
składka na Fundusz Pracy 2,45% * 1800,00 = 44,10 zł
Do tak obliczonych składek dochodzi jeszcze składka zdrowotna.
Łącznie zatem miesięczne składki ZUS od dochodu (bez składki zdrowotnej), jakie zapłaci Pan Jerzy, wyniosą ok. 613 zł. Oznacza to, że w 2024 roku Pan Jerzy zapłaci każdego miesiąca o 987 zł mniej niż w przypadku, w którym miałby kontynuować opłacanie normalnych składek ryczałtowych.
Co ważne, ustalona w ten sposób wysokość składki będzie obowiązywała przez wszystkie miesiące 2024 roku.
Przykład 2
Załóżmy teraz, że Pan Jerzy przy identycznym przychodzie, jak w poprzednim przykładzie (90 tys. zł), miał znacznie wyższe koszty, co spowodowało, że jego roczny dochód wyniósł zaledwie 14 600 zł. Jakie składki zapłaciłby w takiej sytuacji?
Przeciętny miesięczny dochód Pana Jerzego w roku 2023 wyniósł:
(14 600 / 365 ) * 30 = 1 200 zł
Podstawa wymiaru niższych składek wyniesie 50% średniomiesięcznego dochodu, czyli:
1 200 * 50% = 600 zł
Zauważmy, że tak obliczona podstawa wymiaru jest niższa od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku 2024, która to kwota wynosi:
4242 * 30% = 1272,60 zł - dla okresu od stycznia do czerwca 2024 roku (zobacz szczegóły)
4300 * 30% = 1290,00 zł - dla okresu od lipca do grudnia 2024 roku (zobacz szczegóły)
W takim przypadku zatem, zastosowanie znajdzie dolne ograniczenie składek, a podstawę wymiaru stanowić będzie kwota 30% pensji minimalnej. Pan Jerzy odprowadzi więc składki ZUS w wysokości odpowiadającej składkom preferencyjnym obowiązującym w roku 2024 (zobacz tutaj).
Składki te wyniosą 402,65 zł miesięcznie w okresie od stycznia do czerwca oraz 408,16 zł w okresie od lipca do grudnia 2024 (bez składki zdrowotnej).
Przykład 3
W kolejnym przykładzie rozważmy sytuację, w której Pan Jerzy nie miał żadnych kosztów, a jego przychody wynoszą 115 tys. zł. Przy przychodach na poziomie 115 tys. zł, Pan Jerzy uzyskał więc dochód w tej samej wysokości, tj. 115 tys. zł.
W tym przypadku, przeciętny miesięczny dochód Pana Jerzego w roku 2023 wyniósł:
(115 000 / 365 ) * 30 = 9 452,06 zł
Zgodnie z przepisami, podstawa wymiaru niższych składek wyniosłaby 50% średniomiesięcznego dochodu, czyli:
9452,06 * 50% = 4726,03 zł
Zauważmy, że tak obliczona podstawa wymiaru jest wyższa od kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na rok 2024, która to kwota wynosi:
7824 * 60% = 4694,40 zł
W takim przypadku zatem, zastosowanie znajdzie górne ograniczenie podstawy wymiaru. Pan Jerzy nie zapłaci składek od podstawy zależnej od dochodów (4726,06 zł) lecz od niższej podstawy ryczałtowej (4694,40 zł). W konsekwencji, Pan Jerzy zapłaci więc ryczałtowe składki ZUS, które w roku 2024 wyniosą 1600,32 zł (bez składki zdrowotnej).
W tym miejscu warto zauważyć, że ryczałtowe składki ZUS znajdą zastosowanie w przypadku każdego przedsiębiorcy, którego roczny dochód w roku poprzednim był równy lub wyższy 2-krotności ryczałtowej podstawy wymiaru (4694,40 zł) przemnożonej przez współczynnik 365/30, czyli:
2 * 4694,40 * 365 / 30 = 114 230,40 zł
Mało czasu na decyzję
Jeśli Twoje dochody w roku poprzednim nie przekroczyły kwoty 114230,40 zł, możesz zgłosić w ZUS chęć opłacania składek ZUS od dochodu.
Przedsiębiorca, który chciałby przejść na opłacanie zmiennych składek od dochodu, musi dopełnić pewnych formalności w ZUS. Zgodnie z przepisami ustawy, dokumenty zgłoszeniowe należy złożyć w ZUS w terminie do 31 stycznia.
Przedsiębiorca, który spóźni się ze złożeniem dokumentów w terminie, będzie mógł skorzystać z obniżonego ZUS-u dopiero od kolejnego roku.
Wyjątkiem są osoby prowadzące działalność gospodarczą krócej niż 2 lata, które opłacają obecnie tzw. składki preferencyjne. Osoby takie mogą dokonać zgłoszenia do Małego ZUS-u po zakończeniu okresu dotychczasowej preferencji. Na zgłoszenie mają 7 dni od końca okresu objętego 2-letnią preferencją. W tym przypadku zgłoszenie może zatem nastąpić w trakcie roku.
Zgłoszenia w trakcie roku mogą dokonać również te osoby, które wznawiają zawieszoną wcześniej działalność gospodarczą. Osoby takie również obowiązuje 7-dniowy termin na złożenie wniosku.
Jakie dokumenty należy złożyć w ZUS?
Przejście na "Mały ZUS Plus" wiąże się ze zmianą tzw. kodu ubezpieczenia. Osoby zamierzające opłacać składki ZUS od dochodu, powinny zgłosić się do ubezpieczenia z nowym kodem 05 90. W tym celu należy:
- wyrejestrować się z dotychczasowych ubezpieczeń za pomocą formularza ZUS ZWUA oraz
- zgłosić się do ubezpieczeń społecznych z nowym kodem 05 90 za pomocą formularza ZUS ZUA.
Ostatnią formalnością, jakiej należy dopełnić, jest złożenie deklaracji rozliczeniowych. Przedsiębiorca, który opłaca składki ZUS wyłącznie za siebie, składa deklarację ZUS DRA. Dodatkowo, osoba opłacająca obniżone składki ZUS od dochodu, ma obowiązek złożenia również drugiej części tej deklaracji, czyli formularz ZUS DRA cz. II. W tej drugiej deklaracji powinniśmy poinformować ZUS o:
- przychodzie i dochodzie osiągniętym z działalności gospodarczej w roku poprzednim oraz
- podstawie wymiaru składek, jaka będzie nas obowiązywać w bieżącym roku.
Obie deklaracje należy złożyć do 20. dnia miesiąca następującego po dniu rejestracji. Jeśli zatem rejestracja nastąpiła w styczniu, to komplet deklaracji ZUS DRA i ZUS DRA cz. II powinniśmy złożyć w terminie do 20 lutego.
Jeśli chcesz otrzymywać bieżące informacje na ten temat, zapisz się na nasz newsletter:
| Zobacz również: | Rusza wsparcie finansowe dla małych firm |
| Działalność bez składek ZUS w 2024 roku | |
| Odliczenie składki zdrowotnej w 2024 roku. Będzie wyższy limit. | |
