18/08/2022
(18/03/2021)
Czy wiedziałeś, że 12 dni choroby w miesiącu powoduje, że obciążenia składkami ZUS maleją do zera? Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby otrzymać zasiłek chorobowy? Jak obliczana jest wysokość zasiłku? W jaki sposób pomniejszyć składki ZUS za okres choroby?
Osoba prowadząca działalność gospodarczą, która przebywa na zwolnieniu lekarskim, ma prawo do zasiłku chorobowego wypłacanego przez ZUS. Co więcej, za okres choroby przedsiębiorca nie musi płacić składek ZUS. Te dwie okoliczności powodują, iż wystarczy 12 dni choroby w ciągu miesiąca, aby obniżyć obciążenia składkami ZUS do zera.
Komu przysługuje zasiłek chorobowy?
Zasiłek chorobowy przysługuje osobie prowadzącej działalność gospodarczą, jak również osobie współpracującej przy prowadzeniu takiej działalności, która jest czasowo niezdolna do pracy z powodu choroby. Niezdolność do pracy należy potwierdzić elektronicznym zaświadczeniem wystawionym przez lekarza (druk ZUS ZLA).
Jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać zasiłek chorobowy?
Podstawowym warunkiem dla uzyskania zasiłku chorobowego jest opłacanie składki chorobowej. Składka chorobowa jest składką dobrowolną i wynosi 2,45% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru dla składki chorobowej jest tożsama z podstawą wymiaru dla składek na ubezpieczenie społeczne. W roku 2022 r. podstawa ta wynosiła 3553,20 zł. Minimalna kwota dobrowolnej składki chorobowej wynosi więc 87,05 zł.
Przedsiębiorca nie może zadeklarować podstawy wymiaru na ubezpieczenie chorobowe w kwocie innej niż dla składek na ubezpieczenie społeczne (chyba że całkowicie rezygnuje z ubezpieczenia chorobowego).
Do końca 2021 roku obowiązywała zasada, zgodnie z którą prawo do zasiłku chorobowego uzależnione było od terminowego opłacania składki chorobowej. Nieterminowe opłacenie składki chorobowej (spóźnienie choćby o jeden dzień) powodowało utratę prawa do zasiłku na okres kolejnych 3 miesięcy (zobacz szczegóły).
Przepisy tzw. Polskiego Ładu wprowadziły jednak zmiany w tym zakresie i od 2022 roku zasada ta przestała obowiązywać. Oznacza to, że nawet istotnie duże opóźnienie w opłacaniu składek nie stanowi już przeszkody do otrzymania zasiłku chorobowego. Przedsiębiorca musi jednak pamiętać o spełnieniu innych warunków. Szczegółowo piszemy o nich na tej stronie.
Prawo do zasiłku chorobowego przedsiębiorca uzyskuje po upływie tzw. okresu wyczekiwania, który wynosi obecnie 90 dni. Oznacza to, iż jednokrotne opłacenie składki chorobowej nie daje automatycznie prawa do zasiłku chorobowego. Osoba prowadząca działalność gospodarczą musi być ubezpieczona nieprzerwanie przez okres co najmniej 90 dni, aby nabyć prawo do zasiłku. Dopiero niezdolność do pracy zaistniała po tym okresie, uprawnia do wnioskowania o zasiłek.
Wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, w której osoba taka była już wcześniej ubezpieczona z innego tytułu i postanowiła kontynuować ubezpieczenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Przerwa między poprzednim ubezpieczeniem a ubezpieczeniem z tytułu działalności gospodarczej nie może być jednak dłuższa niż 30 dni.
Przykład 1
Pan Tomasz do tej pory nie był nigdzie ubezpieczony. W dniu 2 stycznia 2022 r. zarejestrował działalność gospodarczą i zgłosił się do ubezpieczeń społecznych z tego tytułu. Postanowił opłacać również dobrowolną składkę chorobową. W dniach 13-18 marca 2022 r. pan Tomasz przebywał na zwolnieniu chorobowym.
Panu Tomaszowi nie przysługuje zasiłek chorobowy, gdyż nie minęło jeszcze 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Pan Tomasz uzyska prawo do zasiłku dopiero 2 kwietnia.
Przykład 2
Pani Alicja pracowała na podstawie umowy o pracę do dnia 10 lutego 2022 r. Z tego tytułu podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. W dniu 5 marca 2022 r. Pani Alicja zarejestrowała działalność gospodarczą i zgłosiła się w terminie 7 dni do ubezpieczeń społecznych z tego tytułu. Postanowiła również opłacać dobrowolną składkę chorobową. W dniach 10-15 marca 2022 r. pani Alicja przebywała na zwolnieniu chorobowym.
Pani Alicji przysługuje zasiłek chorobowy. Od zakończenia poprzedniego okresu ubezpieczenia nie minęło bowiem 30 dni. W tym przypadku, do okresu ubezpieczenia wlicza się więc również poprzedni okres ubezpieczenia chorobowego.
Jakie dokumenty należy złożyć do ZUS, aby otrzymać zasiłek chorobowy?
Zwolnienie lekarskie w formie elektronicznej trafi do ZUS automatycznie, bezpośrednio od lekarza, który je wystawił. Osoba prowadząca działalność gospodarczą powinna zatem dostarczyć do ZUS jedynie wypełniony formularz ZUS Z-3b.
ZUS jest zobowiązany do wypłaty zasiłku w ciągu 30 dni od daty otrzymania tych dokumentów (lub w ciągu 30 dni od momentu opłacenia składki chorobowej - w zależności od tego, co nastapi później). Jeżeli ZUS spóźnia się z wypłatą zasiłku, możemy żądać zapłaty odsetek ustawowych.
Jak obliczyć wysokość zasiłku chorobowego?
Wysokość zasiłku chorobowego zależy od podstawy wymiaru składek. Osoba prowadząca działalność gospodarczą może zadeklarować dowolną podstawę wymiaru składek jednak nie niższą niż minimalna podstawa składek ZUS obowiązująca dla firm, która na rok 2022 wynosiła 3553,20 zł.
Podstawę wymiaru dla zasiłku chorobowego stanowi średnia podstawa wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy, pomniejszona o wskaźnik w wysokości 13,71%.
Miesięczna kwota zasiłku chorobowego stanowi 80% tak wyliczonej podstawy (a w przypadku gdy choroba przypada na okres ciąży - 100%). Za każdy dzień choroby przysługuje 1/30 tak obliczonej kwoty. Należy pamiętać, że od kwoty zasiłku potrącana jest jeszcze zaliczka na podatek dochodowy w wysokości 12%.
Przykład 3
Pan Jerzy prowadzi działalność gospodarczą i opłaca terminowo dobrowolną składkę na ubezpieczenie chorobowe. W 2021 r. opłacał składki ZUS od podstawy wymiaru równej 3155,40 zł, natomiast w roku 2022 r. opłaca składki od podstawy wymiaru w wysokości 3553,20 zł. W dniach 5-16 marca 2022 r. Pan Jerzy przebywał na zwolnieniu lekarskim.
W tym przypadku podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, jako średnia z ostatnich 12 miesięcy, będzie liczona z dziesięciu miesięcy roku 2021 oraz dwóch miesięcy roku 2022:
(10 * 3155,40 + 2 * 3553,20) / 12 = 3221,70 zł
Tak obliczona średnia pomniejszana jest o wskaźnik równy 13,71%
3221,70 * (1-0,1371) = 2780,00 zł
Miesięczna kwota zasiłku stanowi 80% podstawy:
2780,00 * 80% = 2224,00 zł
Za każdy dzień choroby Panu Jerzemu przysługuje zasiłek w wysokości:
2224,00 / 30 = 74,13 zł
Pan Jerzy przebywał na zwolnieniu 12 dni, a więc kwota zasiłku za ten okres wyniesie:
74,13 * 12 = 889,56 zł
Od tej kwoty ZUS potrąci jeszcze zaliczkę na podatek dochodowy:
889,56 - 12% * (889,56) = 782,81 zł
Ostatecznie, Pan Jerzy otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 782,81 zł.
Za okres choroby nie płacimy składek ZUS
Okres, za który przedsiębiorcy przysługiwał zasiłek chorobowy, jest okresem, za który nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenie społeczne. Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma prawo pomniejszyć płacone składki ZUS proporcjonalnie do ilości dni, za które pobierała zasiłek. Pomniejszenie to dotyczy jednak tylko składek na ubezpieczenie społeczne. Składka zdrowotna płacona jest w całości, niezależnie od ilości przechorowanych dni.
Przykład 4
Pan Jerzy z poprzedniego przykładu otrzymał zasiłek chorobowy za 12 dni marca. Oznacza to, że jest zobowiązany do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne jedynie za pozostałych 19 dni marca. Składkę zdrowotną za miesiąc marzec zapłaci natomiast w całości. W jaki sposób powinien obliczyć należną składkę za miesiąc marzec?
Pełna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za miesiąc marzec wynosi 3553,20 zł. Podstawa wymiaru za jeden dzień marca wynosi więc:
3553,20 / 31 = 114,62 zł
Podstawa wymiaru składek za 19 dni marca wynosi:
114,62 * 19 = 2177,78 zł
Od tej podstawy należy obliczyć wszystkie składki według obowiązujących aktualnie stawek:
| - składka emerytalna | 2177,78 * 19,52% | = 425,10 |
| - składka rentowa | 2177,78 * 8,00% | = 174,22 |
| - składka chorobowa | 2177,78 * 2,45% | = 53,36 |
| - składka wypadkowa | 2177,78 * 1,67% | = 36,37 |
| - składka na Fundusz Pracy | 2177,78 * 2,45% | = 53,36 |
Łącznie składki na ubezpieczenie społeczne wyniosą więc 742,41 zł (w sytuacji, w której Pan Jerzy nie choruje, płaciłby pełne składki w wysokości 1211,28 zł).
Jak łatwo zauważyć, kwota zasiłku w wysokości 782,81 zł, jaką otrzymał Pan Jerzy, sfinansuje z nadwyżką koszt składek ZUS za ten miesiąc (742,41 zł). Wystarczy więc 12 dni choroby w miesiącu, aby zredukować koszt składek ZUS do zera.
Powyższe obliczenia pomijają składkę zdrowotną, którą należy zapłacić w całości, niezależnie od ilości dni na zwolnieniu lekarskim. Szczegółowo na temat składki zdrowotnej piszemy tutaj.
W jaki sposób złożyć korekty deklaracji?
Aby uzyskać prawo do zapłaty pomniejszonych składek ZUS, przedsiębiorca powinien złożyć korekty deklaracji rozliczeniowych. Dla osoby rozliczającej się wyłącznie za siebie będzie to deklaracja ZUS DRA, natomiast osoby zgłaszające również innych ubezpieczonych powinny złożyć dodatkowo deklarację ZUS RCA. W deklaracjach tych należy wykazać odpowiednio pomniejszone kwoty składek na ubezpieczenie społeczne. Czy to oznacza, że już w kolejnym miesiącu po przebyciu choroby możemy zapłacić niższe składki? Niekoniecznie.
Przykład 5
Powróćmy do Pana Jerzego z poprzednich dwóch przykładów. Warunkiem koniecznym do otrzymania zasiłku chorobowego jest opłacenie składki chorobowej za miesiąc, w którym wystąpiła choroba, tj. składki za miesiąc marzec. Składkę tę jednak Pan Jerzy płaci dopiero w miesiącu następnym, a więc do 20 kwietnia. Dopóki składka ta nie zostanie zapłacona, ZUS nie wypłaci mu zasiłku.
Teoretycznie, Pan Jerzy mógłby już w kwietniu (zanim jeszcze otrzyma decyzję o przyznaniu zasiłku) złożyć korektę deklaracji, wykazując kwotę składek w pomniejszonej wysokości, tj. 742,41 zł zamiast pełnych 1211,28 zł. I taką pomniejszoną składkę zapłacić do 20 kwietnia.
Co jednak w sytuacji gdy, z jakichś względów, ZUS odmówi przyznania zasiłku Panu Jerzemu? Okaże się wówczas, iż Pan Jerzy nie miał prawa do pomniejszenia składek i powinien był zapłacić składki w pełnej wysokości. W takim przypadku okazało by się więc, że Pan Jerzy zapłacił w terminie za niskie składki.
Dlatego, na wszelki wypadek, Pan Jerzy może opłacić składkę za marzec w pełnej wysokości. Dopiero po otrzymaniu zasiłku, Pan Jerzy złoży korektę deklaracji za miesiąc marzec. Nadwyżka, która powstanie na jego koncie w ZUSie, zostanie odjęta przy okazji kolejnej płatności składek.
Należy jednak pamiętać, iż zapłata pełnej składki za miesiąc choroby (w tym przypadku - za marzec) nie jest obowiązkowa. Jeżeli Pan Jerzy jest pewny, że zasiłek zostanie mu wypłacony, może od razu zapłacić składki pomniejszone. W takim przypadku ZUS nie ma prawa żądać zapłaty pełnych składek za miesiąc choroby. Szerzej o tym problemie pisaliśmy tutaj.
| Zobacz również: | Jak uzyskać wsparcie finansowe dla firmy? |
| Zasiłek opiekuńczy dla przedsiębiorcy | |
| Urlop ojcowski a działalność gospodarcza | |
