12/11/2019
(29/01/2020)
Składki ZUS od dochodu stają się faktem. Nowe przepisy zaczną obowiązywać już w lutym 2020 roku. Po Nowym Roku czekają nas zatem spore zmiany w sposobie naliczania składek ZUS dla najmniejszych firm.
Przypomnijmy, że zmiany w zakresie naliczania składek ZUS zostały zapowiedziane przez premiera Morawieckiego na miesiąc przed wyborami parlamentarnymi (pisaliśmy o tym tutaj). Wówczas jednak nie było jeszcze wiadomo, kiedy proponowane zmiany miałyby wejść w życie.
Jak się jednak okazało, przedwyborcza obietnica została spełniona szybciej niż się komukolwiek mogło wydawać. Projekt ustawy wprowadzającej nowe składki ZUS został bowiem opublikowany już kilka dni po wyborach. Co jednak najistotniejsze, przepisy ustawy zakładają, iż nowe rozwiązanie wejdzie w życie już 1 lutego 2020 roku.
Dla kogo nowe składki ZUS?
Przepisy nowej ustawy zakładają, iż najmniejsze firmy uzyskają prawo do rezygnacji z dotychczasowych składek ryczałtowych, a w zamian będą mogły opłacać niższe składki ZUS uzależnione od wysokości osiąganego dochodu.
Podstawowym warunkiem, jaki należy spełnić, aby uzyskać możliwość opłacania ZUS-u od dochodu, jest spełnienie kryterium przychodowego. Przychody firmy osiągnięte w roku poprzednim nie mogą bowiem przekraczać kwoty 120 tys. zł.
Zapowiedzi dotyczące wprowadzenia składek ZUS od dochodu, w poprzednich tygodniach zawierały również informację o konieczności spełnienia dodatkowo kryterium dochodowego z limitem w wysokości 72 tys. zł (pisaliśmy o tym tutaj).
W rzeczywistości jednak w nowej ustawie nigdzie nie znajdziemy żadnych zapisów dotyczących takiego limitu dochodowego. Wspomniane ograniczenie wynika bowiem z samej konstrukcji nowego systemu składkowego, w którym składki mają rosnąć w sposób płynny (a nie skokowy), wraz ze wzrostem dochodu przedsiębiorcy i w sposób płynny dochodzić do składki ryczałtowej. W praktyce więc, składki ZUS od dochodu znajdą zastosowanie jedynie u tych przedsiębiorców, których średniomiesięczny dochód nie przekracza 2-krotności podstawy wymiaru składek ryczałtowych. W 2020 roku ta kwota graniczna dochodu będzie wynosić dokładnie 6359,52 zł miesięcznie, czyli 76 314,20 zł rocznie. Dlaczego akurat tyle? O tym w dalszej części artykułu, w której wytłumaczymy to na przykładzie.
Są dodatkowe warunki
Składki ZUS od dochodu nie zostaną wprowadzone zupełnie nową ustawą, lecz będą stanowić modyfikację obowiązującego już od roku tzw. Małego ZUS-u (na czym polega Mały ZUS można przeczytać tutaj).
Oznacza to, że przedsiębiorców zamierzających skorzystać z obniżonych składek ZUS obowiązywać będą te same ograniczenia, które już od roku stosowane są w odniesieniu do osób korzystających z Małego ZUS-u. Jakie to ograniczenia?
Po pierwsze, z niższych składek nie skorzysta osoba, która wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywała (w ramach umowy o pracę) czynności wchodzące w zakres tej nowej działalności.
Po drugie, z obniżonych składek skorzystają jedynie Ci przedsiębiorcy, którzy wykażą, że w poprzednim roku prowadzili działalność gospodarczą przynajmniej przez okres 60 dni.
Kolejnym ograniczeniem jest forma rozliczenia podatków. Składki ZUS od dochodu nie znajdą bowiem zastosowania u przedsiębiorców rozliczających się kartą podatkową i jednocześnie zwolnionych z podatku VAT. Niższe składki będą jednak możliwe, jeśli firma na karcie podatkowej prowadzi jednocześnie ewidencję VAT.
Utrzymane zostało również ograniczenie ulgi w czasie. Podobnie jak w przypadku Małego ZUS-u, również z nowych składek ZUS od dochodu nie będzie można korzystać w nieskończoność. Przywilej opłacania składek ZUS od dochodu przysługiwać będzie jedynie przez 36 miesięcy zawartych w okresie kolejnych 60 miesięcy. Oznacza to, że przedsiębiorca może opłacać składki ZUS od dochodu przez okres 3 lat, po czym traci prawo do korzystania z tego przywileju i zobligowany jest - przez okres kolejnych dwóch lat - do opłacania składek w normalnej wysokości. Ponowne uzależnienie składek ZUS od dochodu może nastąpić dopiero po upływie tych kolejnych 2 lat.
Ile wyniosą składki ZUS od dochodu?
Podobnie jak w przypadku Małego ZUS-u, uzależnienie składek ZUS od dochodu dotyczy jedynie składek na ubezpieczenie społeczne oraz składki na Fundusz Pracy. Obniżka nie obejmuje zaś składki zdrowotnej, która płacona jest w normalnej wysokości.
W przypadku osób chcących skorzystać ze składek ZUS od dochodu, również stawki procentowe dla poszczególnych składek pozostają bez zmian. Zmienia się za to podstawa wymiaru tych składek.
Przypomnijmy, że dla dotychczasowych składek ryczałtowych, podstawę wymiaru stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia zapisanego w ustawie budżetowej. Z kolei w przypadku nowych składek ZUS od dochodu, podstawę wymiaru stanowić będzie 50% rzeczywistego średniomiesięcznego dochodu osiągniętego przez firmę w roku poprzednim.
Zgodnie z nowymi przepisami, średniomiesięczny dochód kalkulowany będzie według następującego wzoru:
(roczny dochód z roku poprzedniego / liczba dni prowadzenia działalności w roku poprzednim) x 30
W ustawie zapisano również dolne i górne ograniczenie wysokości nowych składek. I tak, podstawa wymiaru składek ZUS od dochodu:
- nie może być niższa od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz
- nie może przekroczyć kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Innymi słowy, nowe składki ZUS od dochodu:
- nie mogą być niższe od ulgowych składek ZUS przysługujących przez pierwsze 2 lata prowadzenia firmy (w 2020 roku jest to kwota 609,14 zł) oraz
- nie mogą być wyższe od składki ryczałtowej (w 2020 roku jest to kwota 1431,48 zł).
Działanie nowego systemu składkowego wytłumaczymy poniżej na trzech prostych przykładach.
Przykład 1
Pan Jerzy prowadzi działalność gospodarczą. W całym roku 2019 Pan Jerzy osiągnął przychody w wysokości 90 000 zł. Po uwzględnieniu kosztów, jego roczny dochód wyniósł 43 800 zł.
Przy kontynuowaniu opłacania składek ZUS w dotychczasowym systemie, w 2020 roku Pan Jerzy zobowiązany byłby do zapłaty składek ZUS w wysokości 1431,48 zł miesięcznie (o nowej wartości składek ZUS na rok 2020 pisaliśmy tutaj).
W związku jednak z tym, iż roczny przychód Pana Jerzego mieści się w ustawowym limicie (120 tys. zł), Pan Jerzy będzie mógł skorzystać z nowego systemu, a co za tym idzie, będzie mógł uniknąć zapłaty tak wysokich składek ryczałtowych.
Dla ustalenia podstawy wymiaru nowych, obniżonych składek, potrzebujemy średniego miesięcznego dochodu Pana Jerzego z roku poprzedniego.
Przeciętny miesięczny dochód Pana Jerzego w roku 2019 wyniósł:
(43 800 / 365 ) * 30 = 3 600 zł
Podstawa wymiaru nowych składek wyniesie 50% średniomiesięcznego dochodu, czyli:
3 600 * 50% = 1800 zł
Od tak obliczonej podstawy wymiaru należy wyliczyć składki zgodnie z obowiązującymi przedsiębiorców stawkami procentowymi:
składka emerytalna 19,52% * 1800,00 = 351,36 zł
składka rentowa 8,00% * 1800,00 = 144,00 zł
składka chorobowa 2,45% * 1800,00 = 44,10 zł
składka wypadkowa 1,67% * 1800,00 = 30,06 zł
składka na Fundusz Pracy 2,45% * 1800,00 = 44,10 zł
Do tak obliczonych składek dochodzi jeszcze składka zdrowotna w standardowej wysokości. W 2020 roku wynosi ona 362,34 zł (zobacz tutaj).
Łącznie zatem miesięczne składki ZUS od dochodu, jakie zapłaci Pan Jerzy, wyniosą ok. 976 zł. Oznacza to, że w 2020 roku Pan Jerzy zapłaci każdego miesiąca o 455 zł mniej niż w przypadku, w którym miałby kontynuować opłacanie normalnych składek ryczałtowych.
Co ważne, ustalona w ten sposób wysokość składki będzie obowiązywała przez wszystkie miesiące 2020 roku.
Przykład 2
Załóżmy teraz, że Pan Jerzy przy identycznym przychodzie, jak w poprzednim przykładzie (90 tys. zł), miał znacznie wyższe koszty, co spowodowało, że jego roczny dochód wyniósł zaledwie 14 600 zł. Jakie składki zapłaciłby w takiej sytuacji?
Przeciętny miesięczny dochód Pana Jerzego w roku 2019 wyniósł:
(14 600 / 365 ) * 30 = 1 200 zł
Zgodnie z nowymi przepisami, podstawa wymiaru nowych składek liczona od dochodu wyniesie 50% średniomiesięcznego dochodu, czyli:
1 200 * 50% = 600 zł
Zauważmy, że tak obliczona podstawa wymiaru jest niższa od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku 2020, która to kwota wynosi:
2600 * 30% = 780 zł
W takim przypadku zatem, zastosowanie znajdzie dolne ograniczenie składek, a podstawę wymiaru stanowić będzie kwota 30% pensji minimalnej. Pan Jerzy odprowadzi więc składki ZUS w wysokości odpowiadającej składkom preferencyjnym obowiązującym w roku 2020 (zobacz tutaj).
Składki te wyniosą łącznie 609,14 zł miesięcznie.
Przykład 3
W kolejnym przykładzie rozważmy sytuację, w której Pan Jerzy miał koszty na niskim poziomie. Przy przychodach na poziomie 90 tys. zł, Pan Jerzy uzyskał więc dochód w wysokości 80 tys. zł.
W tym przypadku, przeciętny miesięczny dochód Pana Jerzego w roku 2019 wyniósł:
(80 000 / 365 ) * 30 = 6 575,34 zł
Zgodnie z nowymi przepisami, podstawa wymiaru nowych składek liczona od dochodu wyniosłaby 50% średniomiesięcznego dochodu, czyli:
6575,34 * 50% = 3287,67 zł
Zauważmy, że tak obliczona podstawa wymiaru jest wyższa od kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na rok 2020, która to kwota wynosi:
5227 * 60% = 3136,20 zł
W takim przypadku zatem, zastosowanie znajdzie górne ograniczenie podstawy wymiaru. Pan Jerzy nie zapłaci składek od podstawy zależnej od dochodów (3287,67 zł) lecz od niższej podstawy ryczałtowej (3136,20 zł). W konsekwencji, Pan Jerzy zapłaci więc ryczałtowe składki ZUS, które w roku 2020 wyniosą 1431,48 zł (zobacz szczegóły).
W tym miejscu warto zauważyć, że ryczałtowe składki ZUS znajdą zastosowanie w przypadku każdego przedsiębiorcy, którego roczny dochód w roku poprzednim był równy lub wyższy 2-krotności ryczałtowej podstawy wymiaru (3136,20 zł) przemnożonej przez współczynnik 365/30, czyli:
2 * 3136,20 * 365 / 30 = 76 314,20 zł
Tak jak sygnalizowaliśmy już na wstępie niniejszego artykułu, nowe przepisy nie wprowadzają wprost kryterium dochodowego uprawniającego do skorzystania z niższych składek ZUS. Nowy system został jednak skonstruowany w taki sposób, że wraz ze wzrostem dochodu przedsiębiorcy, oszczędności wynikające z uzależnienia składek ZUS od dochodu maleją w sposób płynny tak, aby po osiągnięciu pewnej wartości, całkowicie zniknąć. W punkcie, w którym roczny dochód osiąga wartość 76314,20 zł (czyli 6359,52 zł miesięcznie) oszczędności te znikają całkowicie. Po przekroczeniu tego dochodu korzystniejsze staje się więc opłacanie dotychczasowej składki ryczałtowej.
Więcej czasu na zgłoszenie
Nowe przepisy wchodzą w życie już 1 lutego 2020 roku. Jeśli Twoje dochody w roku 2019 nie przekroczyły kwoty 76314,20 zł możesz zgłosić w ZUS chęć opłacania składek ZUS od dochodu.
Zgodnie z przepisami nowej ustawy, termin składania dokumentów zgłoszeniowych do nowego systemu został wydłużony z 7 dni do 31 dni. Ostatecznym terminem na złożenie dokumentów jest zatem dzień 2 marca.
Przedsiębiorca, który spóźni się ze złożeniem dokumentów, będzie mógł skorzystać z obniżonego ZUS-u dopiero od kolejnego roku.
Wyjątkiem są osoby prowadzące działalność gospodarczą krócej niż 2 lata, które opłacają obecnie tzw. składki preferencyjne. Osoby takie mogą dokonać zgłoszenia do małego ZUS-u po zakończeniu okresu dotychczasowej preferencji. Na zgłoszenie mają 7 dni od końca okresu objętego 2-letnią preferencją. W tym przypadku zgłoszenie może zatem nastąpić w trakcie roku.
O tym, jakich formalności należy dopełnić, aby przejść na składki ZUS od dochodu, pisaliśmy w tym artykule.
| Zobacz również: | Jak uniknąć składek ZUS |
| Ulga na start czyli zwolnienie z ZUS | |
| Działalność nierejestrowana a składki ZUS | |
